HABER MERKEZİ - Numan Amed'in "Özgürlüğün Etimolojisi" üst başlığıyla kaleme aldığı "Kelimelerin Coğrafyası" ve "Kutsalların Dili" kitapları okuru doyumsuz bir tarih ve etimoloji yolculuğuna çıkarıyor.
Numan Amed'in "Özgürlüğün Etimolojisi" eseri, eşsiz bir çaba ve araştırmanın ürünü olarak, raflarda tarihe ve etimolojiye meraklı okurlarını bekliyor. "Kelimelerin Coğrafyası" ve "Kutsalların Dili" olarak iki kitabı kapsayan "Özgürlüğün Etimolojisi" eseri, Aram Yayınevi’nden çıktı.
"Öğrenme sevgisi", "harflere duyulan sevgi", "edebiyat uğraşısı" gibi anlamlara sahip olan Filoloji biliminde, bir dilin kelime yapısının harflere kadar parçalanabildiği yere "sıfır nokta" deniliyor. Dilbilimciler de, sıfır noktaya kadar parçalanan dillerin kök hücre dilleri olduğunu, çok derin ve zengin olduğunu tespit ediyor. Numan Amed, "Özgürlüğün Etimolojisi" kitabıyla Kürtçe'nin kelime yapısını oluşturanın sözcük bütünlüğü ya da hece olmadığı, her sözcük kombinasyonunu oluşturan bir ünsüz harf olduğunu ve kelimelerin ilk harfe kadar parçalanabildiğini, dolayısıyla kök hücre dillerinden olduğunu gösteriyor.
KELİMELERİN MİTOLOJİK ARKA PLANI DA ANLATILIYOR
"Özgürlüğün Etimolojisi" kitabı bir etimolojik sözlük değil. Yazar, geniş çaplı bir araştırmanın sonucunda sadece kelimelerin kökenlerini anlatmakla yetinmiyor; bunun mitolojik arka planını da işleyerek, okuru bambaşka bir yolculuğa çıkarıyor. Bu anlamıyla Kürtçe dili etimolojisi alanında bir ilk sayılıyor. Örneğin "Kelimelerin Coğrafyası" kitabında "Pandora" ile "bandor" etkileşimini, Pandora'nın Yaratılış öyküsünü hatırlattıktan sonra şöyle anlatır: "Kürtçemizin 'bandor' kelimesi çevre üzerinde olan etki anlamını verir. 'Ban' tıpkı tanrının yüksek yerdeki yerini hatırlatır gibidir. Tanrılar hep yüksektedir. 'Dor' zaten çevre demektir Kürtçe dilinde. Pandora'nın yazarı da Hesiodos'tur. Meyer 'bandor' kelimesi tanrılar ile ilgiliymiş. İlk etki tanrıların işi olmuştur. Biz şu an saf saf 'ev heval li ser derdor bandor dike' (bu arkadaş çevresi üzerinde etki yaratıyor) deriz. Meğer hafiften tanrıların işlerini yapar olmuşuz. Yunanlardaki 'pandora' kelimesi ile Kürtçedeki 'bandor' kelimesinin kökeni aynıdır. 'Dor' kültürünün Hesiodos üzerindeki etkisi teologya yazımında da çok etkili olmuştur. Yaşadığı coğrafyanın bile etimolojik kökenleri Hurri menşelidir..."
"Aura" ile Zerdeşti dinindeki "ahura" kelimelerinin aynılığı, Kürtçedeki awir ile aynı olması, ekoloji kelimesi ile Yunanların hem dağ hem de tanrıça ismi olan "Echo"sunun kaynağını Hewrami ve Kirmancki lehçelerindeki dağ ismi olan "ko"dan aldığı gibi yüzlerce kelimenin kritiği yapılıyor.
'KUTSALLARIN DİLİ'
Numan Amed, "Kutsalların Dili" kitabında da tarihin; Kürt, Ermeni, Abazi, Laz, Gurgi, Hadi ve Luwiler ile birçok etnik yapının, Hurri ve Hititlerin devamı olduklarını doğruladığını anlatıyor. Hurri ve Hititlerin temel çekirdek kültürünün dilde okunabileceğini vurgulayan Yazar, "Bahsedilen etnik yapıların ad etimolojisi bile günümüz Kürtçesinde hala kendisini korumaktadır. Kürtçe dilinde tarih gizlidir" der. "Özgürlük Etimolojisi"nin bu cildinde; "hol", "ol", "Olimpos" ve "oligarşi" kelimelerinin aynı kökene sahip olduklarına, Sami kanadındaki "ulema"nın da kelimenin farklı bir fonetiğini kullandığına değiniliyor. Yine England, İzland, Holland gibi ülke isimlerinde yerleşke anlamına gelen "land" kelimesinin Kürtçede çocuk beşiği anlamına gelen landik kelimesinden geldiği, "anima"nın kökeninin Kürtçedeki tohumun sulanıp canlanması anlamına gelen "nim" olduğunu birçok örnekle anlatıyor.
Numan Amed'in "Özgürlüğün Etimolojisi" üst başlığıyla yayınlanan "Kelimelerin Coğrafyası" ve "Kutsalların Dili" kitapları, okurlarını doyumsuz bir tarih ve etimoloji yolculuğuna çıkararak mest ediyor. Okurun merakını cezbetmeye aday bu iki kitap, bizleri bambaşka bir anlatıyla tanıştırıyor.
MA / Abdurrahman Gök