Kadınlar için güvence oluşturan Irak'ın 1959 tarihli Kişisel Statü Yasası'nın kimi maddeleri, 21 Ocak’ta parlamentoda yapılan oylamayla değiştirilerek yasallaştı. Değişiklikle, İslami mahkemelere evlilik, boşanma ve miras gibi aile meseleleri üzerinde daha fazla yetki verildi. Ayrıca evlilik için asgari yaş 18 iken, yapılan değişikle 9 yaşında evliliklerin önü açılmış oldu. 

 

Kadın ve çocukları birçok hakkından yoksun bırakan değişikliğe dair tepkiler sürüyor. Federe Kürdistan Bölgesi’nde kadın hakları mücadelesi veren aktivist Zhiyan Yaseen, yasaya dair değerlendirmelerde bulundu. 

 

‘DAİŞ ZİHNİYETİ'

 

Zhiyan Yaseen, “utanç” olarak nitelendirdiği yasa değişikliğinin DAİŞ zihniyetinin ürünü olduğunu söyledi. Zhiyan Yaseen, "Parlamentolar toplum ahlakının özüdür. Ancak bu öz yasalar tarafından yok edildiğinde toplum ahlaksız olur. Kadın haklarından bahsettiğimizde aslında özünde insan haklarını kastediyoruz. Ancak ataerkil olan bu ülkede, kadın haklarından bahsetmek pek mümkün değil. Irak Kişisel Statü Yasası’nın 1958 ve 188 sayılı maddesinde tecavüzü yasallaştırarak yapılan değişiklikler insan haklarını istismar ediyor. Bir insan 18 yaşına kadar çocuk olarak sayılır ve oy kullanma hakkı bile yoktur. Bu yasaya onay verenlerin ve hatta bu yasa tasarısını kendi eril akıllarıyla parlamentoya verenler DAİŞ zihniyetlidir. Bu yasa utanç vericidir. Bu yasa bir erkeğin ilk eşinin rızası olmadan ikinci kez ve daha fazla evlenmesinin önünü açmaktadır. Bu yasa çocuk ve kadın hakları için büyük bir tehlike” diye belirtti.

 

'65 YIL GERİYE GİDİLECEK'

 

Yasada yapılan değişiklikle Irak ve bölgede çocuk yaşta evliliklerin ve kadına dönük şiddetin artacağı uyarısında bulunan Zhiyan Yaseen, “Ne yazık ki şeriat kanunları kadın ve çocuklar için her zaman bir tehdit oluşturdu. 18 yaşın altındaki çocukların yasal olarak evlendirmesine alışmayacağız ve yasadaki bu madde çocuklar için büyük bir tehdittir. Bu yasayı uygulamak 65 yıl geriye gitmek demektir. Bu tasarıya oy verenler 9 yaşından küçük çocukların kaderinden sorumludur" dedi. 

 

Parlamentonun sorumluluğunun toplumsal şiddet ve kaosun önüne geçerek, refahı sağlamak olduğuna dikkati çeken Zhiyan Yaseen, ancak gelinen aşamada Irak Parlamentosu’nun bu görevini yerine getirmediği gibi var olan hakları da ayaklar altına aldığını söyledi. Zhiyan Yaseen, “Parlamentonun görevi şeriat yasalarına uymak değildir. Katı yasalara karşı daha çoğulcu, demokratik ve insan haklarını koruyacak yasalar oluşturmak ve uygulamaktır. 9 yaşındaki bir çocuğun evliliğini uygun görmek vicdansızlıklarını bir kez daha ispat ediyor. Bu yasa İran ve Suudi Arabistan'ı da harekete geçirebilir. Çünkü her iki ülkede bölgedeki Sünni ve Şii mezheplerini temsil etmektedir. Bir diğer madde ise bir erkeğe, ikinci veya daha fazla kadınla evlenme hakkı vermesidir. Bu da kadın hakları ve değerlerine saygısızlıktır. Bu durum, 2025 yılında yasama organının rolünün zayıflayacağı anlamına geliyor. Bu çok tehlikeli bir karardır” ifadelerini kullandı. 

 

'ÇOCUK TECAVÜZÜ YASALLAŞTIRILDI'

 

Yasanın geri çekilmesi için uluslararası alanda tepkinin büyütülmesi gerektiğinin altını çizen Zhiyan Yaseeen, şöyle devam etti: “Bu yasa sağlık, eğitim, sosyal, hukuki ve her alanda çok fazla soruna neden olacaktır. Çünkü çocuklar okullardan kopartılacak ve sağlıkları bozulacak. Bu yasa tam anlamıyla bir trajedidir. İnsan haklarını koruyan ve bunun için mücadele eden herkesin buna karşı çıkması gerekir ve tepkiyi güçlendirip örgütlenmesi gerekir. Çünkü bu yasa, çocukların cinsel istismarını yasallaştırarak çocukların haklarını istismar edecek bir yasadır. Bu yasa Irak'ı toplumsal bir krize sürükleyecektir. Bu yasa tasarısına karşı herkesin ses çıkartması gerekir." 

 

YASA HAKKINDA

 

Kişisel Statü Yasası’ndaki değişiklik tasarısı ilk olarak bağımsız parlamenter Raid Maliki tarafından parlamentoya sunuldu ve Şii gruplar tarafından desteklendi. Değiştirilen yasa, toplumdaki bireylerin medeni haklarını tanımlarken, evlilik, kadın-erkek ayrılığı, miras gibi konuları kapsıyor. Ayrıca, kadınların mezhebi erkeğin mezhebine göre belirlenecek ve evliliğe herhangi bir yaş sınırlaması olmayacak. Evlilik yaşı kız çocukları için 9, erkekler için 15 yaşa indiriliyor. Mevcut yasada evlilik yaşı 18 idi.

 

MA / Zeynep Durgut