ANKARA - Irak'ta yapılan seçimlerde sandıktan birinci parti olarak Şii din adamı Mukteda el Sadr liderliğindeki Sayrun ittifakının çıkması sonrası gözler kurulacak hükümette.
Irak'ta 12 Mayıs 2018 günü düzenlenen genel seçimin açıklanan 'kesin' sonuçlarına göre, gözler hükümeti kurmakla 'görevlendirilecek' olan Şii din adamı Mukteda el Sadr'a çevrilmiş bulunuyor.
Katılımın yüzde 44'te kaldığı ve birçok yerde oy sayımının tekrarlanması taleplerinin geldiği seçimde, Sadr liderliğindeki Sayrun ittifakı, 329 sandalyeli mecliste 56 sandalye kazandı. Haşdi Şabi güçlerinin eski komutanı Hadi el Emiri'nin liderlik ettiği Fetih listesi 54 sandalyeyle ikinci olurken; Başbakan Haydar el İbadi'nin liderliğindeki Zafer İttifakı ise 46 sandalyede kaldı.
Listesinde kimi laik liberal partilerin ve hatta Irak Komünist Partisi'nden isimlere yer veren Sadr, hem ABD hem de İran karşıtı bir siyasetçi olarak bu iki ülkenin destek vermediği bir isim. Nitekim İran Dini Lideri Ayetullah Ali Hamaney'in baş danışmanı Ali Ekber Velayeti, Şubat ayında yaptığı açıklamada Sadr'ın ittifakını kastederek, "Liberallerle komünistlerin Irak'ı yönetmesine izin vermeyeceğiz" demişti.
Yarışta üçüncü olan İbadi, hem ABD hem İran'ın, ikinci olan Emiri ise İran'ın desteğini alıyordu. İtirazlar ve kadın kotasının ayarlanması yüzünden sonuçlar kesinleşmese de öne çıkan ihtimal, Sadr'ın ittifakının liderliğinde geniş bir koalisyon hükümeti kurulması.
Mukteda es Sadr kimdir?
Milliyetçi din adamı Mukteda es Sadr, Irak'taki ABD güçlerine karşı iki ayaklanmaya liderlik etmişti. Sadr'ın 2003 yılında kurduğu Mehdi Ordusu adlı silahlı örgüt, binlerce işgal işbirlikçisi Sünni Müslümanı öldürmek ve 2006-2007 yıllarında mezhepler arası şiddetin ülkeye yayılmasına yol açmakla suçlanıyordu.
Sadr, Nuri el Maliki'nin 2005 yılında başbakanlık koltuğuna oturmasında da kritik bir rol oynamıştı. Fakat sonradan anlaşmazlıklar yaşadığı Maliki'yi diktatör olarak adlandırmış; Mehdi Ordusu, Irak ordusu ile çatışmaya başlamıştı. Mehdi Ordusu'na düzenlenen operasyonlar öncesinde İran'a kaçan Sadr, bir süre burada sürgünde yaşadıktan sonra 2011'de Irak'a geri döndü.
2014 yılında ise Sadr siyasetten çekilme ve dini faaliyetlere ağırlık verme kararı almıştı. Sonraki yıllarda İran ile arasına mesafe koyan az sayıda Şii liderden birine dönüşen Sadr, Irak milliyetçisi ve yolsuzluk karşıtı bir siyasi çizgiye geçti. Sadr seçime 2016'daki yolsuzluk karşıtı protestolara destek veren komünistler ve seküler bağımsız siyasetçilerle ittifak yaparak girdi.
2016'da çok sayıda destekçisiyle birlikte, Bağdat'ta yoğun korumaya sahip olan Yeşil Bölge'yi işgal eden Sadr, İbadi'nin yolsuzlukla mücadele etmemesini ve kabinedeki bakanların yerine teknokratlar atamamasını protesto etmişti.
Suudi Prens'i ziyaret sürprizi
Sadr, 2017'de de Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Salman'ı ziyaret ederek pek çok kişiyi şaşırtmıştı. Bu ziyaretin hem ülkedeki Şii nüfusa, Sünniler tarafından da ciddiye alınan bir politikacı olduğunu göstermek hem de İran'a Şii olmasına rağmen kendisine bağımlı olmadığının sinyalini vermek gibi iki etkisi olduğu belirtiliyor.
Geçen haftaki seçimde Sadr'ın liderliğindeki Sayrun listesinde, Sadr'ın partisi Istiqama'nın (Bütünlük) yanı sıra altı seküler grup ve Irak Komünist Partisi bulunuyor. Bu liste 19 seçim bölgesinin 6'sında birinci sırada. Ortak listedeki partiler, seçim kampanyası boyunca yolsuzlukları sonlandırma ve kamu hizmetlerini artırma vaadinde bulundu.
Yeni seçilen cumhurbaşkanının hükümeti kurmak üzere Sadr'ı görevlendirmesi mümkün değil; çünkü milletvekili adayı olmadı. Fakat koalisyon görüşmeleri boyunca, liderlik ettiği ittifakın kararlarına yine kendisi yön verecek. Irak Anayasası'na göre hükümeti kurma görevi öncelikle en çok oyu alan partiye veriliyor.
Sadr, kesinleşmeyen sonuçlarda önce çıkmasının ardından yaptığı açıklamada partizan olmayan bir teknokratlar hükümeti kurmak ve bu sayede refahı artırmak istediğini söyledi: "Farklılıklarımıza rağmen ortaklaşabileceğimiz noktaları arayalım. Konuşalım. Yeni koalisyonların liderlerini toplantıya davet ediyorum. Irak'ı yeniden inşa etmek, babacan ve adil bir teknokratlar hükümeti için kapım herkese açık."
MA / Hüseyin Aykol