Birleşmiş Milletler Irak Misyonu (UNAMI) İnsan Hakları Ofisi ve Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği (OHCHR), Irak’ta DAİŞ’in 2014 ila 2017 yılları arasında kontrol ettiği bölgelerde işlenen suçlarla ilgili bir rapor yayınladı. 

 

‘202 TOPLU MEZAR TESPİT EDİLDİ’

 

Rapora göre, Irak’ın Ninova, Selahaddin, Anbar vilayetleri ile ülkenin kuzey ve batı bölgelerinde 202 toplu mezar tespit edildi. Rapora göre, toplu mezarlar, bu sayının daha da üstünde olduğu tahmin ediliyor. Toplu mezarlardaki toplam kişi sayısına ilişkin şu aşamada belli bir sayı vermenin zor olduğunun belirtildiği raporda, “Şu aşamada Musul’un batısında tespit edilen küçük bir toplu mezarın birinde 8 ceset tespit edildi. Musul’un güneyinde bulunan Khasfa’da daha büyük olan toplu mezarda bu sayı binleri bulabilir” ifadelerine yer verildi. Raporda, tam olarak kişi sayısının ve suç ölçeğinin tespiti için bazı adli tıp malzemelerine ihtiyaç duyulduğu vurgulandı. 

 

‘ULUSLARARASI BİR YARGILAMA İÇİN ESASLI DELİLLER’

 

“Söz konusu yerlerde elde edilen deliller, uluslararası normlarda bir yargılamanın yapılabilmesini garantileyen esaslı delillerdir” denilen raporda,  devamla şu ifadelere yer verildi: “Gerçeklerin tam olarak açığa çıkması, gerçek anlamda bir adaletin sağlanabilmesi için toplu mezar alanlarının korunması, buralarda sağlıklı ve uygun bir biçimde kazılar yapıldıktan sonra cesetlerin çıkarılarak tespitinin yapılması ve daha sonra ailelerine ulaştırılması gerekmektedir.” 

 

‘KAYIPLAR İÇİN FEDERAL BİR MERKEZ KURULSUN’

 

Raporda, Haziran 2014 ila Aralık 2017 arasında, DAİŞ’in Irak’ta geniş çapta bir bölgeyi ele geçirdiğini, uluslararası insan hakları ile insani hukuku sistematik ve yaygın bir biçimde ihlal ettiği kaydedilerek,  DAİŞ’in eylemlerinin savaş suçları, insanlığa karşı işlenen suçlar ve olası soykırım çerçevesinde değerlendirilebileceği vurgusu yapıldı. Yaşamını yitirenlerin aile üyelerinin yaşadığı travmalara da dikkat çekilen raporda, kayıp kişiler için federal çapta bir merkezi sistemin oluşturulması gerektiğine dikkat çekildi. 

 

‘3 BİN 117 ÊZİDÎ HALA IŞİD’IN ELİNDE’

 

DAİŞ’in, ele geçirdiği bölgelerde Hristiyanlar ve özellikle de Êzidîler başta olmak üzere, etnik ve dini topluluklara karşı büyük bir şiddet kampanyası başlattığına dikkat çekilen raporda, “IŞİD kontrol ettiği bölgelerde, kitlesel katliamlar, tecavüz, insan kaçırma, tutuklama ve toplu kaçırma, işkence ve zorla din değiştirtme gibi yöntemlere başvurmuş ve özellikle; azınlık dini toplulukların kadın ve kız çocuklarını köleleştirmiş ve seks ticareti yapmıştır. Bu rapor, yayınlanmak için tamamlandığı andan itibaren Kürdistan Bölgesi'ndeki Êzidî İşleri Müdürlüğü, UNAMI ve OHCHR'ye, yaklaşık 3 bin 117 Êzidî’nin, IŞİD’in elinde esir olduğunu, bunların  bin 452’sinin kadın ve küçük kız çocuğu, bin 665’inin de erkek ve küçük erkek çocuklardan oluştuğunu aktardı.”

 

ULUSLARARASI KAMUOYUNA ÇAĞRI 

 

Raporda işlenen suçların tüm yönleriyle tespiti için suç mahalini inceleyecek, patlayıcı madde ve kimyasal silahlar konusunda uzmanlara ihtiyaç olduğuna vurgu yapılırken, uluslararası kamuoyuna ve Toplu Mezarlar Direktörlüğü’ne cenazelerin tespiti, kalan parçaların ailelerine teslim edilmesi, ulaşım, teknik ve kaynak desteğinin yapılması çağrısı yapıldı. 

 

‘AİLELERİN TRAVMALARI DEVAM EDİYOR’

 

Rapora ilişkin BM Genel Sekreterliği Irak Özel Temsilcisi Jan Kubis ve BM İnsan Hakları Yüksek Komiseri Michelle Bachelet de kısa bir açıklama yaptı. Raporun şok edici bir biçimde yaşanan acı ve trajediye şahitlik ettiğini ifade eden BM Genel Sekreterliği Irak Özel Temsilcisi Jan Kubis, “Bu kişilerin hayatını kaybetmelerine neden olan koşulları belirleme, ailelerin yas tutma ve hak- adalet hakkını güvence altına almaları yolunda önemli bir adım olacaktır” dedi.  

 

“Irak’ta IŞİD tarafından işlenen suçların büyük ve korkunç ama kurbanların ailelerinin travması devam ediyor” diyen Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiseri Michelle Bachelet ise hala binlerce kadın, erkek ve çocuğun kaybolduğunu söyledi. 

 

 

MA / Rüştü Demirkaya