ANKARA - New York Times, Türkiye’nin koronavirüs sürecinde açıkladığı resmi verilerden daha büyük bir felaketle boğuştuğuna dair yayınladığı haberde, hükümetin koronavirüsün gerçek boyutunu gizliyor olabileceğine dikkati çekti.
New York Times, “İstanbul’daki ölüm oranları Türkiye’nin koronavirüs faciasını daha büyük düzeyde sakladığına işaret ediyor” başlığıyla yayınladığı haberinde, hükümetin açıkladığı sayısal verileri inceledi. Pulitzer ödüllü gazeteci Carlotta Gall imzasıyla yayınlanan haberde, İstanbul’da son yılların Mart ve Nisan aylarına göre, bu yılın Mart-Nisan ayında 2 bin 100 daha fazla ölüm olmasının Türkiye’de koronavirüsten ölüm oranlarının saklandığına dair şüpheleri artırdığına dikkat çekildi.
JOHN HOPKİNS’TEKİ İSTANBUL VERİLERİ
Salgının dünya çapında izlenmesine öncülük eden John Hopkins Üniversitesi’ndeki uzmanların İstanbul’daki ölüm oranlarıyla ilgili verileri de NYT haberinde paylaşıldı. Haberde şu açıklamalar yer aldı: “The Times, yine de 9 Mart ile 12 Nisan arasındaki beş haftalık dönemde İstanbul'da meydana gelen ölümlerin tarihsel ortalamalara göre yüzde 30 daha yüksek olduğunu buldu. Nisan ayının ilk iki haftasında en son elde edilen rakamlar, İstanbul'daki ölümler ortalamadan yüzde 50 daha yüksekti. Johns Hopkins Üniversitesi'nden bir demografi uzmanı olan Stéphane Helleringer, bu büyüklükteki artışların endişe verici olduğunu ve salgıyla açıkça ilişkili olduğunu söylüyor.”
Haberde, İstanbul’daki toplam ölümlere ilişkin bu verilerin hem koronavirüs ile doğrudan bağlantılı ölümlere hem de diğer yandan hastaneler kapasitelerini aştıkça ve insanlar tıbbi yardım almakta yetersiz kaldıkça kanser veya kalp hastalığı gibi diğer nedenlerden kaynaklanan ölümleri içerebileceğine dikkat çekildi. Ancak Bentley Üniversitesi’ndeki Türk araştırmacı Onur Altındağ’ın da İstanbul ve Sakarya’da sadece Mart-Nisan ayına ilişkin derlediği ölüm verilerinde, kayda değer artış olduğunu gözlemlediği not edildi.
ŞUBAT AYINDA HASTALIK BİLİNİYORDU
Sağlık Bakanı Dr. Fahrettin Koca ve diğer yetkililerin, sağlık sisteminin “Sayın Erdoğan'ın yönetiminde son 20 yılda büyük ölçüde genişlediğini, hastaların virüsten kurtulduğunu ve Türkiye'nin yaklaşık bir hafta içinde zirveye ulaşacağını” vurguladığını yazan NYT, bunun karşısındaki tıp uzmanlarının görüşlerini habere taşıdı. Haberde, “Ancak tıp uzmanları, Türkiye'nin virüsün yayılımını kavramayabileceği konusunda uyarıyorlar. Türk Tabipler Birliği Başkanı Dr. Sinan Adıyaman, telefon görüşmesinde ‘Şubat ayında hastalığın olduğu bilinmesine rağmen hiçbir şey yapmadılar’ dedi. Adıyaman, kişisel koruma ekipmanlarının bazı yerlerde bulunmadığını sözlerine ekledi” ifadeleri yer aldı.
Haberin devamında, TTB Başkanı Adıyaman’ın, “Türkiye‘nin sadece pozitif bir test sonucu ile teyit edilen Covid-19 vakalarını saydığına ve klinik olarak Kovid-19 tanısı konan ancak pozitif olarak test edilmemiş vakaları vaka toplamına dahil etmediğine” dair paylaştığı bilgi de yer buldu.
PROPAGANDA KAMPANYASI
Haberde, “Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan haftalardır, salgın hakkında bilgileri sıkı şekilde kontrol altında tuttuğu için, Türkiye'nin koronavirüse yanıt verme performansını dünyanın en başarılılarından biri olarak sundu. Beştepe Sarayı, hastanelere, mezar alanlarına ve yas içindeki ailelere ilişkin gelen raporların neredeyse hiç bulunmamasını sağlayarak özenle düzenlenmiş bir propaganda kampanyası başlattı” ifadeleri yer aldı ve koronavirüs süresince sosyal medya paylaşımlarına yönelik 410 kişinin gözaltına alınmasına dikkat çekildi.
Bilgi paylaşan doktorlara ilişkin baskıların da yer aldığı haberde, yas tutan ailelere dair hiçbir görüntüye ulaşılamadığı not edildi.
FELAKET DAHA BÜYÜK
Haberde, “New York Times tarafından İstanbul'daki ölüm kayıtlarından derlenen veriler, Türkiye'nin koronavirüs sürecinde açıklanan resmi rakamlardan büyük bir felaketle boğuştuğunu gösteriyor. Şehir, son iki yılın haftalık ortalamalarına göre, 9 Mart'tan 12 Nisan'a kadar beklenenden yaklaşık 2 bin 100 daha fazla ölüm kaydetti. Tüm bu ölümler mutlaka doğrudan koronavirüse atfedilemese de sayılar salgının başlangıcına denk gelen ölümlerde çarpıcı bir sıçrama olduğunu göstermektedir” ifadeleri yer aldı.
TÜRKİYE HASARI ÇOKTAN ALMIŞTI!
Türkiye’de hükümetin Şubat ayında en çok etkilenen beş ülkeden uçuşları ve sınır geçişlerini durdurarak, ilk enfeksiyonun onaylandığı Mart ortalarında okulları, restoranları ve barları kapatarak hızlı davrandığını savunduğunu belirten NYT, “The Times'ın derlediği istatistikler gösteriyor ki; o zamana kadar Türkiye alacağı hasarı çoktan almıştı” diye yazdı.
Haberde, “Hükümet, ülkenin 17 Mart'ta Covid-19'dan ilk ölümünü açıkladı. Ancak The Times'ın derlediği istatistikler, o zamana kadar bile, İstanbul'daki toplam ölüm sayısının, tarihsel ortalamalardan çok daha yüksek olduğunu ve virüsün bunun birkaç hafta öncesinde gelmiş olduğunu gösteriyor” yorumu yer aldı.
‘ERDOĞAN TAM KİLİT EMRİ VERMEKTEN KAÇINDI’
Şubat ayının başından bu yana gösterdiği eylem planının Erdoğan’ın önceliklerini ortaya koyduğuna işaret edilen NYT haberinde, “Erdoğan kan yapması için her sabah bir kaşık dolusu dut pekmezini nasıl yediğini açıklayarak, nüfusu tekrar tekrar güven vermeye çalıştı. Ve ekonominin en azından bir kısmını işler halde tutmak için, ülke çapında tam kilit emri vermekten kaçındı” diye yazıldı.
Sokağa çıkma yasaklarının Erdoğan’ın ekonomik çıkarlar nedeniyle uygulamadığı belirtilen haberde, “Ekonomik bir çöküş Cumhurbaşkanlığı için felakete yol açabilir. Erdoğan’ın popülerliği, pandemi öncesinde bile, durgun ekonomi ve yüksek işsizlik arasında zaten azalıyordu” denildi.
Yüksek vaka sayısının yaygın testlerden kaynaklandığı yönündeki hükümet açıklamalarına yer verilen haberin devamında, “Ancak enfeksiyonlar, İstanbul ve İzmir'de, uluslararası iş ve turizm bağlantılarına sahip büyük şehirlerde ve Suudi Arabistan'dan dönen 6 bin hacının her zaman öz izolasyon kurallarına uymadığı merkez şehirlerde yayıldı” ifadeleri dikkat çekti.
Çeviri: Mezopotamya Ajansı