ANKARA – Elektrik dağıtım şirketlerinin çoğunu elinde bulunduran Cengiz, Limak ve Kolin, EÜAŞ’den yüzde 34’le aldıkları elektriği sanayiye yüzde 129, haneye ise yüzde 50 zamla satıyor.
Türkiye’de bir kamu kuruluşu olan Elektrik Üretim A.Ş’nin (EÜAŞ) şirketlere sattığı 1 kWh elektriğin toptan fiyatı 23,76 kuruştan 31,86 kuruşa çıktı. Zam oranı yüzde 34,1 oldu. Yani iktidar üretim üzerinden elektrik faturalarına yüzde 34,1 zam yaptı. Yandaş dağıtım şirketleri ise bu elektriği sanayiye yüzde 129 zamla 175,7 kuruşa, ticarethanelere yüzde 125 zamla 273,95 kuruşa, vatandaşa ise 150 kWh altındakilere yüzde 50 zamla 137 kuruşa satıyor.
Son elektrik faturalarıyla her yerden yükselen itirazlar devam ederken, elektrik dağıtım şirketlerinin neden özelleştirildiği, iktidarında toplumda yükselen itiraza karşı sessizliğini korumasının altındaki rantta, açık kaynaklarda görülebilecek ölçüde. Özelleştirilen elektrik dağıtım şirketinin hangi holdinglere ait olduğu ve AKP ile ilişkilerini derledik.
3 ELEKTRİK DAĞITIM ŞİRKETİ KOLİN VE CENGİZ’DE
İstanbul ve Avrupa Yakası’na dağıtım yapan Boğaziçi Elektrik Dağıtım A.Ş.(BEDAŞ), Antalya, Isparta ve Burdur’a elektrik dağıtımı yapan CK Akdeniz Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi ve Sivas, Tokat ve Yozgat’a dağıtım yapan Çamlıbel Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi aynı zamanda Cengiz Holding ve Kolin İnşaat’a aitler. Bunun yanı sıra Konya, Kırşehir, Niğde, Karaman, Nevşehir, Aksaray’a dağıtım yapan Meram Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi’de Alarko Holding ve Cengiz İnşaat’a bağlıdır.
Cengiz Holding ve Kolin İnşaat AKP’nin muhalefet milletvekilleri tarafından sık sık dillendirilen 5’li çeteleri olarak da bilinen şirketlerden ikisidir. Son 10 yılda bu şirketlere 66 defa vergi affı sağlanırken, sadece Cengiz Holding’in 424 milyon TL vergisi silindi. Cengiz Holding ve Kolin Holding Dünya Bankası’nın 1990-2017 yılları arasında tüm dünyada devletten en çok ihale alan şirketler sıralamasına da girdi. Cengiz Holding’in aldığı bazı ihaleler şöyle: İstanbul Havalimanı 58 milyar 890 milyon TL, İstanbul Avrupa Yakası Boğaziçi Elektrik Dağıtım 3 milyar 626 milyon TL, İstanbul Taksim–4.Levent Metrosu 2 milyar TL, Ankara – İstanbul Hızlı Tren 2. Etap 1 milyar TL, Kuzey Marmara Otoyolu 13 milyar 600 milyon TL, Gayrettepe – İstanbul Metrosu 4 milyar 845 milyon TL.
Kolin Holding’in aldığı bazı ihaleler: Yeni Havalimanı – Halkalı metro hattı 4,3 milyar TL, Soma Kolin Termik Santrali 1 milyar 780 milyon TL, Kuzey Marmara Otoyolu 13 milyar 600 milyon TL (konsorsiyum), Ankara Hızlı Tren Garı 280 milyon 875 bin TL.
19 DEFA VERGİ BORCU SİLİNEN LİMAK DA VAR
Bursa, Çanakkale, Balıkesir ve Yalova’ya dağıtım yapan Uludağ EDAŞ’ta yine gündeme gelen Limak Holding’e ait. Limak Holding’inde AKP döneminde son 10 yılda 19 defa vergi borcu silinmiştir. Limak Holding tarafından şimdiye kadar alınan ihaleler şöyle: İstanbul Havalimanı 58 milyar 890 milyon TL, Çanakkale Köprüsü ve Çanakkale otoyolu 10 milyar 354 milyon 576 bin 202 TL, Ankara Yüksek Hızlı Tren Garı 37,5 milyon dolar, Çetin Barajı ve Hidroelektrik Santrali 2 milyar 100 milyon TL, Sabiha Gökçen Havalimanı 2 milyar 962 milyon TL.
TOROSLAR SABANCI DA
Adana, Mersin, Osmaniye, Hatay, Kilis ve Antep’e elektrik dağıtımı yapan Toroslar Elektrik Dağıtım A.Ş. (Toroslar EDAŞ), Ankara, Bartın, Çankırı, Karabük, Kastamonu, Kırıkkale ve Zonguldak’a elektrik dağıtımı yapan Başkent EDAŞ ve İstanbul Anadolu Yakası’na dağıtım yapan İstanbul Anadolu Yakası Elektrik Dağıtım A.Ş. (AYEDAŞ) şirketleri de Sabancı Holding ve e.On ortaklığındaki Enerjisa’ya ait. Sabancı Holding sahiplerinden Güler Sabancı eski Hazine ve Maliye Bakanı Damat Berat Albayrak için “Türkiye’nin hak ettiği dönüşümü gerçekleştireceğine olan inancımız tamdır” açıklaması ile gündeme gelmişti. AKP döneminde Güler Sabancı’nın 9 katrilyonluk vergi borcunun 8 katrilyon 350 milyar TL’si silindi.
İHALELERLE ZENGİNLEŞTİ
İzmir ve Manisa’ya dağıtım yapan Gediz Elektrik Dağıtım A.Ş. ve Aydın, Muğla ve Denizli’ye dağıtım yapan Aydem Elektrik Dağıtım A.Ş. ise Bereket Holding’e ait. Bereket Holding de AKP döneminde aldığı ihalelerle zenginleşti. Bereket Holding’de 5 adet HES projesi satın aldı. Kamu ihalelerinden yasaklı iken Gediz elektrik dağıtım ihalesini aldı. 2014 yılında Yatağan Termik Santrali'ni özelleştirmeden 1,4 milyar dolara aldığı iddiaları var.
ZORLU HOLDİNG
Eskişehir, Afyon, Kütahya, Bilecik ve Uşak’a dağıtım yapan Osmangazi Elektrik Dağıtım A.Ş.’de Zorlu Holding’e ait. 2009 yılında Erdoğan TBMM “üstün hizmet ödülünü” Zorlu Holding sahibi Ahmet Nazif Zorlu’ya vermişti. 2010 yılında özelleştirmeden ihaleyi aldıktan üç yıl sonra, 2013 yılında AKP’ye Zorlu Holding’ten 1 milyon 844 bin lira bağış geldi. Zorlu Holding, 40 bin yardım kolisi hazırlatarak AKP Kadın Kolları’na teslim etmişti. Göcek’teki Zeytin Adası, Ahmet Nazif Zorlu tarafından 2005 yılında 15 milyon 250 bin liraya satın alındı. Deva Holding’in Levent’teki binası ve arsası 80,5 milyon dolara Zorlu tarafından alındı. 2007’de Karayolları Genel Müdürlüğü’ne ait Zincirlikuyu’daki kamu arazisi 800 milyon dolara Zorlu’lara satıldı.
AKP’Lİ KİLER’İN ŞİRKETİ DE VAR
Erzurum, Ağrı, Kars, Erzincan, Iğdır, Ardahan ve Bayburt’a dağıtım yapan Aras EDAŞ Kiler Holding ve Çalık Holding ortaklarına ait. Çalık Holding AKP döneminde zenginleşen beşli çeteden biridir. Çalık Holdingin sahibi Ahmet Çalık, aynı zamanda ATV-Sabah gibi gazetelerin sahibidir. Erdoğan’ın damadı ve eski Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, 2007 yılında Çalık Holding'e genel müdür olarak atandı. Kiler Holding ise AKP Milletvekili Vahit Kiler’in sahibi olduğu şirkettir. Yeni Şafak HDP’yi hedef alması ardından HDP Grup Başkanvekili Saruhan Oluç, “Provokatörler Yeni Şafak’tır, Sabah’tır. Onların yayın anlayışıdır provokasyona yol açan. Neden rahatsız oldu, Sabah grubu? Yani Erzurum, Ağrı, Kars, Erzincan, Iğdır, Bayburt ve Ardahan kentlerindeki elektrik dağıtım şirketi Sabah grubundan olduğu için mi? İnsanlar soygun yapıyorsunuz elektrik faturalarıyla dedikleri için rahatsız mı oldunuz? İnsanlar ayağınıza bastılar onun için mi rahatsız oldunuz” sözleriyle bu duruma dikkat çekmişti.
TÜRKERLER HOLDİNG VE IC İÇTAŞ HOLDİNG
Van, Muş, Bitlis ve Hakkari’ye dağıtım yapan Vangölü Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi Türkerler Holding’e ait. Tekirdağ, Kırklareli ve Edirne’ye dağıtım yapan Trakya Elektrik Dağıtım A.Ş.’de IC İçtaş şirketine ait. AKP döneminde en çok ihale alan şirketlerden biri. Kemerköy Termik Santrali için IC İÇTAŞ-LİMAK'a 2018 yılından bu yana 412 milyon 668 bin lira Kapasite Mekanizması Teşviki ödendi. 2016 yılında da Kirazlı-Halkalı metrosu yapımı için düzenlenen ihale yaklaşık 2 milyar 700 milyon TL’ye Makyol İnşaat, Ic İçtaş ve Kalyon İnşaat iş ortaklığına verildi.