URFA - Kuraklık ve yüksek girdiler ile üretim yapmaya çalışan Urfalı çiftçiler, üreticilerin değil stok yapanların kazandığını ve "ithal edeceğiz" söylemiyle ürünlerini ucuza sattıklarını söyledi.
Türkiye, Venezuela, Sudan gibi ülkelerden tarımsal üretim için toprak kiralama çalışmaları yürütürken, Urfa’daki tarım arazileri ya yapılaşmaya açılıyor ya da yüksek girdiler nedeniyle ekilemiyor. Türkiye'de üretilen mercimek, buğday ve arpanın önemli bir kısmını karşılayan Urfa'da, kuraklık nedeniyle bu yıl ürünlerde yüzde 75 ile 90 arasında kayıp yaşandı. Fiyatlarda yaşanan artış nedeniyle üreticilerin büyük bir çoğunluğu mahsulünü gübresiz ya da yüzde 50 daha az gübre vererek ekti. Geçen sene buğday için kullanılan gübrenin tonunu 4 bin TL’ye alan üretici, bu yıl 16 bin TL ödedi. Geçen sene 65 litre mazotu 400 TL’ye alan üretici, bu yıl 2 bin TL ödüyor. Sulamada kullanılan 75 inçlik bir borudan akan su için 4 sene önce 25 TL ödeyen üretici, şu an 140 TL ödemek zorunda kaldı. 4 sene önce sondaj kuyusuna bırakılan dalgıç pompa için 10 bin TL ödeyen çiftçi, şimdi aynı pompayı 50 bin TL'ye alabiliyor.
Tarım girdileri ve kuraklık nedeniyle kimi tarlalara biçerdöver girmezken, kimi üreticiler tarlaya attıkları tohumları dahi biçemedi. Bunlardan biri de Siverek’in Başbûk Mahallesi’ne bağlı Sûncûk mezrasında buğday, mısır, arpa ve mercimek üretimi yapan Cevher Türk (41). 10 yaşından bu yana tarım ile uğraşan Türk, yer altı suları ile tarım yaptıklarını, ancak suların azaldığını kaydetti. Tarımda yaşanan yüksek girdilere değinen Türk, “Her şey 4-5 kat arttı. Tarım politikaları bizi bezdirdi. Biz tarlaya girdiğimizde yaptığımız işten tiksiniyoruz. Her şey pahalı oldu. Geçen sene bir traktör tamiri 5 bin TL idi ama şimdi 40-50 bin TL’ye tamiri yapılıyor. Traktörün parçaları çok pahalı. Ekonomiye katkıdır ama girdiler nedeniyle mahvolmuş durumdayız. Bir trafoya yılda 400 bin elektrik faturası yazıyorlar” dedi.
‘BAKANLAR TANDIR YİYİP GİDİYOR'
Üreticilere verilen tarım desteklemesinin ellerine geçmeden DEDAŞ’ın el koyduğuna değinen Türk, şöyle devam etti: “Destekleme alan üretici değil DEDAŞ. Cumhurbaşkanı faizi 18’den 14 baza çekti ve ‘Vatandaşı faize ezdirmeyeceğim’ dedi. Faizin biri de haramdır, 14’ü de. 14 baz faiz için her şey kötü oldu. Madem faize karşısınız neden benim elektrik borcuma 4 ayda 40 bin faiz eklendi? Üreticilerin hepsi borçlu. Bakanlar Urfa’ya geldiği zaman kuzu tandır, künefe yiyip sonra Balıklıgöl’de balıklara yem vererek çekip gidiyorlar. Urfa’ya geldiklerinde bunları yapmak yerine Tarım Bakanı tarım ile uğraşanları ziyaret etsin. Böyle sorunlar düzelmez.”
'TOPAL ÖRDEK MUAMELESİ
“Daha önce üretirken mutluyduk” diyen Türk, Türkiye’nin bir tarım ülkesi olmasına rağmen savaş içinde olan Ukrayna ve Rusya’dan “Buğday dilendiğini” sözlerine ekledi. Urfa’da tarım arazilerinin betonlaştırıldığını belirten Türk, “Urfa’nın girişinde tarım şehrine hoş geldiniz diyor ama tarım arazileri betonlaştırılıyor. Yazık değil mi bu tarlalara. Biz üretici olarak tarım alanına beton döküldüğünde içimiz acıyor. Bizim yarınlarımız için bu tarlalar çok önemli. Kendi üreticisini desteklemiyor, bize topal ördek muamelesi yapıyorlar ama savaşta olan ülkelerden buğday dileniyorlar” diye konuştu.
‘BİRKAÇ KİŞİYİ ZENGİN EDECEKLER’
Üreticilerin değil stok yapan kişilerin kazandığını dile getiren Türk, “Geçen sene hasat döneminde buğday 'ithal edeceğiz' dediler, buğday 3.5 TL’den 2.8 TL’ye indi ve üretici elindeki ürünü sattı. Birkaç ay sonra 5 TL’ye fırladı. Kazanan zenginler oldu, kaybeden binlerce üretici oldu. Urfa’nın 13 ilçesinde kaç kişi kazandı? O buğdayı 2 bin kişi stokladı, üretici sayısı ise on binler. Şu an yine öyle yapıyorlar. Şimdi buğday 8.5 TL’ye yaklaştı, yine 'ithal edeceğiz' dediler, düşmeye başladı. Keşke bir fiyatta sabitlense ama sabitlenmiyor. Birkaç kişiyi zengin edecekler yine” şeklinde konuştu.
‘KORKARAK EKİYORUZ’
Üreticilerin ektiklerini biçemediğine dikkat çeken Türk, şunları söyledi: “Sulu tarımda yapıyoruz, kuru tarımda. 260 dönüm kuru tarım ile mercimek ektik. Her dönümüne 17 kilo tohum ektik, toplamda 5.5 ton ektik, 7 ton hasat ettik. 1.5 ton fazla geldi ama girdiler nedeniyle o da buharlaştı. 260 dönüm ektik ama 30 bin TL zarar ettik. Kuraklık nedeniyle verim elde edemedik. Biz üreticiyiz, bu meslekten başka meslek bilmiyoruz, zarar etsek de yine ekeceğiz. Yer altı suları zengin değil. İkinci ürün olarak mısır ekeceğiz ama korkuyoruz. Korkarak ekiyoruz. Girdiler bir yana, elektrik bazen gidiyor, 3 gün gelmiyor. Sulamasak tohum ölür. Herkes üreticiye sahip çıksın, olmazsa olmazımız tarımdır. Her şey tarıma bağlı ama tarım sahipsiz.”
‘ÜRETİCİNİN YÜZÜ GÜLMÜYOR’
Aynı bölgede üretim yapan bir diğer üretici Mehmet Türk (37) de, üreticinin yüzünün gülmediğini belirtti. Bölgede sulama sorunu olduğuna değinen Türk, “Bu yıl geçen sene olduğu gibi kurak geçti. Ürün çiçeklendiğinde yağmur yağmıyor, bu nedenle ürünlerde verim az oluyor. Buna yüksek girdiler eklendiğinde üreticinin yüzü gülmüyor. Şu anda mısır ekeceğiz ama hayali bir ekime hazırlanıyoruz. Biz bu ürünü elektrik ile sulayacağız. Geçen sene 5 dönüme ekilen mısırı 650 TL’ye aldık, şu anda bin 500 TL. Her şey 3 kat artmış. Mazot almış başını gidiyor. Traktörünün deposunu dolduran yok. 600 dönüm için 120 bin TL destekleme alıyoruz ama bu sadece 6 ton gübre yapar. Ben 600 dönüme 20 ton gübre atacağım, 300 bin TL yapar. Bunun yanında elektrik, işçisi, ilacı, mazotu yok. Destekleme sadece göstermelik” diye konuştu.
‘KAZANDIĞIMIZI TÜKETİYORUZ’
Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın Çiftçi Kayıt Sistemi’ne (ÇKS) kayıtlı olmasına rağmen geçen sene verileceği söylenilen mazot desteğinden yararlanamadığını belirten Türk, devamında şunları söyledi: “Son iki yıldır daha önce kazandığımız parayı yiyoruz. Onu da hayırlısı ile bitirdiğimizde elimizi ayağımızı çekeceğiz. Daha önce tarladan kazandığımızı şu an yine tarlada harcıyoruz. Birçok üretici ekmeyi bıraktı. Bu yıl daha da olacak. Üretici mazot ve gübre alamıyor. Bu sadece bizim sorunumuz değil milyonlarca tüketicinin de sorunu. Biz üretemezsek tüketici ekmeği daha pahalıya alacak. Şu an Urfa'da bir ekmek 3 TL. Çiftçiye herkesin sahip çıkması lazım.”
MA / Emrullah Acar