Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın “müjde” diyerek açıkladığı 2020 yılı yaş çay kilo alım taban fiyatı 3 lira 27 kuruş olarak belirlendi. 13 kuruşluk desteklemeyle birlikte bu rakam, kilogramda 3 lira 40 kuruşa tekabül ediyor. Ancak açıklanan bu rakam çay üreticilerinin yüzünü güldürmedi. Bunun nedenlerinden biri açıklanan rakamın Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü’nün (ÇAYKUR) çay alımları sırasında ödeyeceği taban fiyat olması. Çünkü konulan kotalar yüzünden üreticilerin büyük çoğunluğu ürünlerini ÇAYKUR’a değil, daha düşük fiyata özel sektöre satmak zorunda kalıyor. 

 

Çay üreticileri açıklanan taban fiyatı ve yaşadıkları zorlukları anlattı.

 

FİYAT BEKLENTİLERİ KARŞILAMADI

 

Hopa Çay Kooperatifi Başkanı Harun Vayiç, açıklanan fiyatın beklediklerinin altında olduğunu belirtti. 4 liranın altında bir rakam beklemediklerini söyleyen Vayiç, “Bunun işçiliğini, toplamasını, taşımasını düşündüğümüz zaman açıklanan rakamlar çok düşük. Bir de serbest piyasa var. Devlet taban fiyatı açıklıyor ama fiyatı asıl olarak özel sektör belirliyor. Özel sektör devlete göre bir politika belirlemiyor. Biz bu sorunları daha önce de yaşadık. Özel sektör gelip istediği fiyata çay alabiliyor. Geçen sene taban fiyat 2,9 lira idi, fakat 2,20 liraya bile çay aldılar. Onun için devletin açıkladığından çok özel sektörün nasıl bir hamle yapacağı önemli” dedi. 

 

MASRAFA YETMİYOR

 

Üreticinin harcadığı emeğin karşılığını alması gerektiğini ifade eden Vayiç, artan gübre ve mazot fiyatlarına işaret ederek, bu haliyle kazanılacak paranın masraflarına dahi yetmeyeceğini dile getirdi. Bu nedenle kooperatif olarak alternatifler üretmeye çabaladıklarını söyleyen Vayiç, “Belki fiyatı biraz arttırabilir miyiz tartışması yaşıyoruz. Sonuçta burası üreticilerin kooperatifi ve buranın artı değeri de üreticilere dağıtılıyor. Belki biraz daha farklı bir fiyat verebiliriz diye düşünüyoruz” diye belirtti.

 

‘ÇİFTÇİYİ EZMENİN ÖTESİNDE BİR ŞEY DEĞİL’

 

Çay üreticilerinden Kamil Ustabaş, açıklanan fiyat ile üreticiye açıkça “Ne yapıyorsanız yapın. Tarımı desteklemek gibi bir derdimiz yok” denildiğini ifade etti. Çayın taban fiyatına yüzde 12,5 zam yapıldığını belirten Ustabaş, tepkisini “Meyve ve sebze fiyatlarına yüzde 93 ile 96 arasında, temel gıda ürünlerinde yüzde 46-47’ye varan zamlar yapıldı. Bu yapılanlar, ülkenin bu ekonomisi içerisinde çiftçiyi ezmenin ötesinde bir şey değil” sözleriyle gösterdi.

 

TALEP TABAN FİYATIN 4 LİRA OLMASI

 

Taban fiyatın 4 lira, destekleme priminin 20 kuruş olmasını istediklerini dile getiren Ustabaş, “Bu talep, öylesine atılmış bir talep değil. Sonucunda yıllık gübreleme, toplama maliyetleri, bakım-onarım maliyetleri bir ailenin yaşam standartı, gıda ürünlerine verilen zamlar, bütün bunlar hesaplanarak üreticinin yaşam koşullarını karşılayabilecek bir fiyat talebiydi” diye konuştu. 

 

ÖZEL SEKTÖRÜN İSTEDİĞİ OLDU 

 

Ustabaş, Rize Ticaret Borsası Başkanı Mehmet Erdoğan’ın “Biz gerekli yerlerle, bakanlıklarla görüştük. Bu yıl yaz çay taban fiyatına zam yapılmasına ihtiyaç yoktur” şeklindeki sözlerine de tepki gösterdi. Başkanın özel sektörün temsilcisi olarak böyle bir talebi dillendirdiğini söyleyen Ustabaş, açıklanan taban fiyat ile aslında özel sektörün talebinin yerine getirildiğini vurguladı. Ustabaş, “Buradan da çıkan sonuç çok açık sermaye bu pandemi sürecini kendi sermayesini arttırmak, krizi fırsata çevirmek için kullanıyor. Buna da devlette bir el atmış oldu. Pandemi sürecinden kaynaklı özel sektörü ezdirmeyeceğini, üreticinin ise ne hali varsa görmesini sağladı” dedi.

 

10 AYDIR HASADI BEKLİYOR

 

Çay üreticisi Meliha Balcıoğlu da, açıklanan taban fiyatın elektrik ve temel gıdalara yapılan zamlar karşısında bir anlamı olmadığını kaydetti. Üreticilerin 10 ay boyunca çay hasadını beklediğini belirten Balcıoğlu, üreticilerin birçoğunun kışı geçirecek parası olmadığını söyledi. İşçiye para vermemek için tek başına çalışmak zorunda kalacağını belirten Balcıoğlu, “Biraz oturacağım, biraz toplayacağım. İşçiye verilen para masrafları kurtarmıyor” ifadelerini kullandı. 

 

‘ÖZEL SEKTÖRE MECBUR BIRAKMASINLAR’

 

Taban fiyatının daha yüksek olması gerektiğini belirten Balcıoğlu, “Özeller daha fırsatçılar. Fırsat ellerine düştüğü zaman fiyatı daha da düşürüyorlar. Çaylar üreticinin elinde kalınca mecbur özel sektöre satmak zorunda kalıyor.  Çayda sürekli saklanacak bir şey değil ki, saklayalım mecbur satacağız. Özel sektör zaten para da vermiyor. Geçen sene verdiğimiz çayın parasını bu mayısta alabiliyoruz.  Bunun için Çaykur’un koyduğu kota ve kontenjan uygulamalarının kalkmasını istiyoruz. Bizi özellere muhtaç etmesinler” diye konuştu.

 

MA / Tolga Güney