Ağrı merkeze bağlı Mollahasan (Gomik) köyünde yaşayan Dengbêj Rıfat Baran (64) Kürtlerin aşklarını, acılarını ve kahramanlıklarını dile getirdiği sözlü edebiyatın sürdürücülüğünü yapıyor. Küçük yaşlarda köylere gelen dengbêjlerin oluşturduğu divanlar ve düğünlerde onları dinleyerek parçaları öğrenen Doğan, bu geleneğin sürdürülmesi gerektiğini belirtiyor. 

 

‘DENGBÊJLİĞİ DİVANLARDAN ÖĞRENDİM’

 

Serhat bölgesinde oldukça yoğun olan dengbêjlerin gittikleri düğünlerde, toplanan divanlarda sürekli dinlenildiğini kaydeden Baran,  “Küçük yaşta iken dengbêjler halkın arasına gelip kilam söylerdi. Divanlar kurarlar ve otururlardı. Biz de bu geleneği onlardan öğrendik” dedi.

 

‘DİNLEMEK İÇİN DÜĞÜNLERE GİDERDİK'

 

Geçmişte nerede düğün olursa olsun atlarla veya yaya giderek dengbêjleri dinlediklerini söyleyen Baran, “Onlar söyleyince biz de arkalarından öğrenip yavaş yavaş söylerdik. Her düğünde en az iki dengbêj gelip karşı karşıya oturarak karşılıklı gece yarısına kadar kilamlar söylerdi. Bu karşılıklı söylemler insanlar kalkıp gidene dek sürüyordu. Sonraki gün yine aynı şekilde atışmalar devam ederdi" dedi. 

 

‘HER DENGBÊJDEN BİRŞEYLER ÖĞRENDİM'

 

Kendisini dengbêjliğe iten sanatçıların olduğunu belirten Baran, dinleyerek feyz aldığı dengbêjleri şöyle sıraladı: “Yukarı Darebi köyünden Dengbej Şiko, Memitan köyünden Dengbej Şiko vardı.  Ahmedê Hêliksan, yine en bilinen dengbêjlerden Şakiro vardı. Karasu köyünden Huseyin, Dengbêj Sebri  gibi gördüğümüz ve dinlediğimiz dengbêjler vardı. Onları dinleyerek bu geleneği öğrendik ve yaşatıyoruz.” 

 

‘İNSANLAR KİLAMLARLA ACI VE MUTLULUKLARINI PAYLAŞIRDI’ 

 

Dengbêjliğin o dönem çok yaygın olduğunu, insanların kilam söyleyerek acılarını ve mutluluklarını paylaştıklarını file getiren Baran, “İnsanlar dinleyince ferahlıyordu. Televizyonların çıkmasıyla birlikte bu gelenek biraz duraksadı. İnsanlar şimdi yine dinlemeye başladı. Bu gelenek daha fazla ileriye gidecek gibi görünüyor. İlgi artmaya başlıyor” diye konuştu. 

 

‘DENGBÊJLİK GELENEĞİNİN SÜRMESİNİ İSTİYORUM’

 

“Öyle dengbêjler vardı ki insanlar sabahtan akşama dinlese sıkılmazdı” diyen Baran, eskiden Kürtlerin düğünlerinin dengbêjsiz asla yapılmadığını, genellikle kilamların ölüm, aşk ve kahramanlıklar üzerine parçaların söylendiğini ifade etti. Baran, “Dengbêjlik geleneğinin devam etmesini istiyorum. Bu gelenek babamın, dedemin kültürüdür ve bunun devam etmesini istiyorum. Bu gelenek, devam ettikçe insanlar da hem dillerini hem de kültürlerini öğrenirler” ifadelerini kullandı. 

 

MA / Müjdat Can