Hakkari'nin Tiyar bölgesi olarak bilinen Zap vadisinde yaşayan köylülerin Haziran ayında ektikleri susamlar hasat edildi ve tahin üretimi için Geçimli (Rintkê) köyünde bulunan tarihi değirmene getirildi. 

 

Bölgede işler halde bulunan Çukurca’nın Narlı (Biyadir) ve Geçimli (Rintkê) köylerinde bulunan, yıllardır bölge halkına hizmet veren değirmenler bugünlerde aralıksız tahin üretiyor. Bölgede çokça bilinen ve sevilen Çukurca tahinini yapan köylüler tahinlerin bir kısmını kendi ihtiyaçları için ayırırken ihtiyaç fazlası olanı da satarak ailelerini geçindiriyor. Haziran ayında ekilen susamları Ekim ayında hasat eden köylüler daha sonra güneşte beklettikleri susam bağlarını evlerde odun sopalar ile döverek başaklarından ayırıyor. Ardından susamlar derin su kaplarına bırakılarak kabuklarından arındırılıyor. Böylece susamlar değirmenin bulunduğu yerde Xemîre adı verilen kızartma ocaklarında kişinin isteğine göre kızartılıp öğütülmeye hazır hale getiriliyor. 

 

'DEĞİRMEN NASTURİLERDEN KALMA'

 

Babasının değirmenciliği dedesinden devir aldığını, kendisinin de bu mesleği babasından öğrendiğini belirten Ecevit Ölmez, yıllardır bölge halkına hizmet ettiklerini bunun karşılığında da kendilerinin de geçimlerini sağladığını söyledi. Bu yıl bölgede bulunan bütün köylülerin susam ektiğini belirten Ölmez, “İşlettiğimiz değirmen Nasturiler döneminden kalma bir değirmendir. Onlar göç ettikten sonra dedem ve babamdan sonra şimdi de ben işletiyorum. Yaz aylarını buğday öğüterek geçiriyoruz. Yılın bu döneminde üç aylığına değirmeni dönüştürerek tahin üretimine başlıyoruz. Yılın kalan dönemlerinde yeniden buğday ve mısır öğütüyoruz” dedi. 

 

'BU YIL İYİ GELİR ELDE ETTİK'

 

Bölge halkının başlıca geçim kaynağının çiftçilik olduğunu ve toprağa bağımlı bir yaşamın olduğunu belirten Ölmez, Hakkari kent merkezinden Çukurca’ya kadar olan bütün bu bölgeye köyleri ile birlikte Tiyar bölgesi denildiğini, bu bölgede yaşayan köylülerin buğday, tütün, maş, susam, mısır ve pirinç ekerek geçindiklerini söyledi. Ekonomideki dalgalanmanın kendilerini de etkilediğini belirten Ölmez, buna rağmen geçen yılın tahin fiyatlarına fazla bir zam uygulamadıklarını, bölgede çok sayıda susam üretimi olması nedeniyle köylülerinde bu yıl iyi bir gelir elde ettiğini belirtti. Ölmez, “Bu bölgede tahin fiyatlarını da değirmenci belirler. Bu fiyat artışlarına rağmen bizler geçen yıl 50 TL'ye sattığımız Çukurca tahininin kilosunu 60 TL'ye çıkardık. Ama bölgede arazisi olan hemen her köylü susam ektiği için hem bizim için hem de köylüler için bu yıl tahin üretimi çok iyi geçiyor. Bölgenin tahinin iyi olmasının sebebi toprağının verimli olmasıdır. Ancak bu yıl hava hem kurak geçti, hem de ekin zamanında zamansız yağmurlar ile karşılaştık. Ama buna rağmen güzel bir yıl geçirdiğimizi düşünüyorum” diye konuştu. 

 

ÜRETİM AŞAMALARI

 

Susamları biçtikten sonra kurutmaya bıraktıklarını belirten Ölmez tahin yapımının aşamalarını şöyle anlattı: "Ancak bu kurutmayı yaban hayvanlarının zarar vermemesi için ancak evlerde yapabiliyoruz. Susam bağları kuruyunca Zibare dediğimiz imece usulü köylüler olarak birbirimize yardım ederek susamları döverek başaklardan ayırırız. Ardından yıkanır ve kabuğundan ayrılır. Daha sonra değirmenin bulunduğu yerde taş ve çamurdan hazırlanan Xemîre denilen fırında susamları kızartırız ve değirmene atarız. İşin yoğunluğuna göre birkaç gün sonra da insanlar gelip tahinini alır."

 

Ölmez, bu yıl verim iyi olmasından ve piyasa fiyatlarına göre daha ucuz olmasından kaynaklı tahinleri çok çabuk sattıklarını söyledi.  

 

MA / Hamza Gündüz