Mardin’in Savur ilçesine bağlı Savur-Midyat yolu üzerinde ilçe merkezine 10 kilometre mesafede bulunan Süryani yerleşkesi Dereiçi (Killit) Köyünün geçmişi milattan sonra 4’üncü yüzyıl öncesine kadar uzanıyor. Tarihi, mimarisi, barındırdığı 3 farklı Hristiyanlık mezhebine ait ibadethanelerle ve bugün içine düştüğü içler acısı durumla kendinden söz ettiren Killit, yeniden canlandırılmayı bekliyor. 1960’lı yıllarda Avrupa’ya başlayan göçler ve 90’larda bölgede yaşanan çatışmalar sonrasında köy tamamen boşaltıldı. 2005 yılında dönüşler başladı ancak 17 aileden sadece 3’ü daimi olarak yaşıyor. Köy olmasına rağmen Savur ilçe merkezinden daha gözde bir yerleşim olan Killit’te, Hristiyan inancının mezhepleri olan Protestan, Katolik ve Ortodokslara ait kiliseler bulunuyor. Yine ayrıca köyde tarihleri iki bin yıl öncesine dayanan 3 adet de manastır olmasına rağmen manastırlar harabeye dönüşmüş durumda. 

 

CAMİ YAPILDI KULANAN OLMADI 

 

Köyde yaklaşık 30 yıl önce yapılan ve imam atanan cami ise, hiç kullanılmamış bir şekilde duruyor. Köye dair bilgi veren köy muhtarı Sami Dal, beklentilerinin köylülerinin yeniden köye yerleşmesi olduğunu söyledi. Dal, ayrıca köyün eski canlılığına kavuşturulması için de adımlar atılmasını istedi. Köyü anlatan Yavuz Demir isimli yurttaş, köyün 90’lı yıllarda tamamen boşaltılmasının ardından definecilerin hedefi olduğunu dile getirdi. Demir, bu nedenle köydeki yapıların çoğunun altının boşaldığını ve zamanla çöktüğünü vurguladı.

 

TERK EDİLMİŞ BİR HARABEYİ ANDIRIYOR

 

2005 yılındaki geri dönüşlerden sonra kiliseler restore edilmesine rağmen köyün büyük bir bölümü halen terk edilmiş bir harabeyi andırıyor. Bir tepenin yamacında bulunan köyde yaşayan aileleri bulabilmek neredeyse imkansız. Yıkıntı ve sessizlik hakim köyde, bir köpek ve birkaç oğlak bulunuyor. Son 15 yılda daha önce Avrupa’ya göç eden köylülerin kendi imkanları çerçevesinde yeniledikleri yapıların dışında birçok yapı hala toprağa gömülü duruyor. Define avcılarının yıllardır yarattığı tahribat da köye büyük zarar vermiş. Tarihi ve yapılaşmasının yanı sıra üzüm bağları ile de bilinen köyde yaşayan aileler, yabancılarla konuşmayı pek tercih etmiyor. 

 

TARIM İLE CANLANDIRILMASI HEDEFLENİYOR

 

Köyün yeniden canlanabilmesi için öncelikle geri dönüşlerin artması, tarımsal faaliyetlerin yeniden başlaması ve restorasyon çalışmalarının devam etmesi gerekiyor. 2005 yılındaki geri dönüşlerin ardından hedeflenen yeniden canlandırma çalışmaları, Türkiye’de yaşanan siyasi istikrarsızlık nedeniyle duraksadı. Halkların Demokratik Partisi (HDP) yönetimindeki Savur Belediyesi, Killit merkezli bir tarım projesini, hayata geçirmek için adım atmaya hazırlanıyor. Henüz taslak halinde olan projenin hayata geçirilmesiyle birlikte bölgedeki üzüm bağlarının yeniden canlandırılması ve diğer tarım ürünlerinin yetiştirilmesi hedefleniyor. Projenin destekçilerinden biri olan HDP’li Süryani Milletvekili Tuma Çelik, projenin bölgedeki tarım topraklarının yeniden canlandırılması ve kooperatifler aracılığıyla ayakta tutulması için büyük önem taşıdığını belirtiyor.

 

MA / Ahmet Kanbal