VAN - Yıllar önce neredeyse her evde örülen ve nazara karşı evin duvarına asılan “Bûk” örme geleneğini sürdüren Halime Yayan, “Bunları genelde evime asmak için yapıyorum ama arkadaş, eş, dost istediği zaman da veriyorum” dedi.
Dağların yüksek kesimlerinde toplanan ve üzerlik (îsfend) bitkisinden örülen bûk geleneği halen birçok yerde yaşatılmaya devam ediyor. Özalp'in Sugeçer (Qertelan) köyünde yaşayan Halime (Heqlîma) Yayan da bu geleneği sürdüren kadınlardan biri. Sonbahar aylarıyla birlikte dağların yüksek kesimlerine giden Heqlîma anne, topladığı üzerlikleri eve getirerek günlerce örüyor. Genelde süs ve nazardan korunmak için evlere asılan “bûk”un yapımını Heqlîma ana anlattı.
'BU GELENEĞİ ANNEMDEN ÖĞRENDİM'
Küçüklüğünden beri Bûk yapmaya başladığını söyleyen Yayan, annesinin küçükken kendilerine kilim, halı ve üzerlik bitkisinden Bûk yapmasını gösterdiğini ve bu geleneği yıllardır devam ettirdiğini ifade etti. Yayan, “Üzerlik bitkisi dağlarda yetişir. Sonbahara doğru artık toplanmaya hazır hale geliyorlar. Bitki daha yeşilken koparıyor ve eve getirerek örmeye başlıyorum. Üzerlik tam kuruyken toplanırsa kesinlikle ondan Bûk yapılmaz. Çünkü bitkinin içerisinden iğne geçirdiğimizden dolayı hemen kırılabiliyor” dedi.
'YAPIMI ÇOK ZAHMETLİ'
Üzerlikten süs eşyası yapımının zahmetli ve emek isteyen bir iş olduğunu belirten Yayan, küçük boyuttaki süs yapımının iki-üç gün sürdüğünü, büyük boyutta olanların da bir-iki ay sürdüğünü dile getirdi. Yayan, “Ben bunları genelde evime asmak için yapıyorum ama arkadaş, eş, dost istediği zaman da veriyorum. Herkes nazardan korunmak için benden istiyor ben de onlara yapıp veriyorum. Bûk evlere asıldığı zaman çok güzel bir görüntü veriyor. Şuan evimde asılı olan 15 yıllık bir bûk var. Yaptığım süsleri hiçbir zaman satmadım" diye konuştu.
‘KADINLAR GELENEKLERİNE SAHİP ÇIKSIN’
Bu geleneğin artık çok az kişi tarafından sürdürüldüğünü ifade eden Yayan, “Köyde şuan benden başka bunu yapan yok. Çok zahmetli bir iş olduğu için kimse dağlara gidip toplamıyor. Eskiden neredeyse her evde yapılan bûk maalesef artık kaybolmak üzere. Bu Kürtlerin çok önemli bir geleneği bunun unutulmamasını istiyorum. Bu bizim emeğimiz, geleneğimizdir. Özellikle köylerdeki kadınların bu geleneğe sahip çıkması, annelerin çocuklarına bunu öğretmesi lazım. Eskiden anneler gelenek ve kültürlerinin devam etmesi için çocuklarına her şeyi öğretirlerdi. Şu anki anneler bile kendi geleneklerini, kültürlerini unutmuş durumdalar” diye anlattı.
'YAŞAMI BİZ KADINLAR VAR EDİYORUZ'
Kadın elinin değdiği her şeyin güzelleştiğini söyleyen Yayan, konuşmasını şöyle tamamladı: "Bûk kadının emeği ile oluşur. Yıllardır biz yaşamı var etmek için emek veriyoruz ama kadının emeği hep gözardı ediliyor. Bir toplumun geleneğinin, kültürünün ilerlemesi için kesinlikle kadın emeğine ihtiyaç var.”
MA / Ayşe Sürme