DİYARBAKIR –  İlk Kürt kadın cemiyetinin kuruluş nizamnamesi, Ekrem Malbat tarafından Kürtçe ve Türkçe olarak yüz yıl sonra kitaplaştırıldı. 

 

1919 yılında basılan Kürt Kadınları Teali Cemiyeti Nizamnamesinin orijinal metni ve sadeleştirilmiş metni,  Kurmancî ve Kirmanckî çevirisi ile beraber kitaplaştırıldı. Ekrem Malbat tarafından hazırlanan Kürt Kadınları Teali Cemiyeti ve Nizamnamesi kitabı, Nubihar Yayınlarından çıktı. Kürd Kadınları Teâli Cemiyeti (1919) de Kürdistan Teâli Cemiyeti'nin teşvikleriyle Osmanlı İmparatorluğu'nun başkenti İstanbul'da yaşamakta olan Kürt kadınları tarafından kurulmuştu. Malbat’ın hazırladığı çalışmadan 46 maddeden oluşan nizamnamenin orijinali ile beraber aynı zamanda Kurmancî ve Kirmanckî  tercümeleri de bulunuyor.

 

KÜRTLERDE KADIN HAREKETİNİN YÜZYILI

 

Kuruluşundan yüzyıl sonra Osmanlı dönemindeki Kürt kadınları hakkında bilgiler içeren kitabın hazırlanış sürecini anlatan Ekrem Malbat, şunları söyledi: “Kadın hareketlerinin toplumsal dengelerdeki yeri ve önemi bugün herkesçe kabul edilen bir gerçek. Bu konuyu Kürtler açısından önemli kılan sebepler ise birden fazla. Zira Kürt kadınların mücadelelerinin bir ayağı toplumsal cinsiyet ayrımcılığına karşı iken diğer ayağı etnik kimlik noktasında yapılan ayrımcılığa karşı verilen mücadeleye dayanıyor. Bu açılardan bakıldığında Kürtler’de kadın hareketlerinin ne zaman başladığı ve hangi politik kodlar üzerinden şekillendiği konusu önem kazanıyor.  Bu minvalde sahip olduğumuz bilgi bundan 100 yıl önce İstanbul’da kurulduğunu bildiğimiz Kürt Kadınları Teali Cemiyeti’dir.”

 

‘MİLLİ ŞUUR ETRAFINDAN KENETLENDİ’

 

Bu cemiyetin kuran Kürt kadınlarının milli bir şuur etrafından bir araya geldiklerini belirten Malbat, “Bu cemiyetin varlığından uzun bir süredir haberdar olsak da tam olarak hangi fikirler etrafında toplandıklarını ve kendilerine nasıl bir hedef koyduklarını pek bilmiyorduk. Kuruluşundan 100 yıl sonra cemiyetin 46 maddeden oluşan nizamnamesi (iç tüzük) elimize geçince cemiyet hakkındaki bir çok soru işaretini cevaplama imkanımız doğdu. Hazırlamış olduğum bu kitap çalışmasında bu tüzüğün orijinal metninin yanında günümüz Türkçesi, Kurmanci ve Zazaca tercümelerini de okuyucuların hizmetine sunduk. Tüzüğün maddelerini incelediğimizde 100 yıl önce bir araya gelip bu cemiyeti kuran Kürt kadınlarının sadece kadın hakları için mücadele eden bir cemiyet değil aynı zamanda büyük bir milli şuur etrafında bir araya geldiklerini de görmek mümkün” dedi.