Küresel ısınmanın etkisiyle yaşanan mevsim değişiklikleri, her gün yeni rekorlar kıran sıcaklık ve baraj seviyelerinin giderek düşmesi, yaz ayları için ciddi kuraklık riskini doğuruyor. Haziran ayı boyunca çıkan orman yangınlarında Amed, Mêrdîn, İzmir, Çanakkale ve Muğla gibi kentlerde yüzlerce hektarlık ormanlık alan yandı, Ordu'da sağanak yağış sonrası sel ve su baskınları yaşandı. Yangın ve sel gibi afetlerin yaşandığı bir dönemde ekolojik yıkım ise hız kesmeden devam ediyor. Güneş Enerji Santrali (GES), Rüzgar Enerji Santrali (RES) ve Jeotermal Enerji Santrali'nin (RES) yanı sıra madenler için ormanlık alanlar yok ediliyor. Yine "güvenlik" gerekçesiyle benzer tahribatlar yaşanıyor. 

 

1 Ocak-30 Haziran 2024 tarihleri arasında Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı resmi sitesinde toplam 6 bin 409 Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) dosyasının duyurusu yapıldı. Bu duyuruların bin 988'ine "ÇED gerekli değil", 313'üne "ÇED olumlu" kararı verilirken, 2 proje için "ÇED olumsuz", 54 proje için ise "İptal/iade" kararı alındı. Yayınlanan ÇED dosyalarında büyük payı yine enerji ve maden sektörleri aldı. 6 bin 409 dosyanın 2 bin 152'si enerji, bin 883'ü ise madencilik sektörüne aitken, diğerleri ise sanayi, gıda, atık, ulaşım, konut, turizm, kıyı, kimya gibi diğer sektörlere ait.

 

ENERJİ VE MADENE 'ASLAN PAYI'

 

Madenleri "Kamu yararı" olarak algılayan bakanlık çoğunluğu orman alanlarında yer alan bin 883 maden projesinin 628'i için ise "ÇED gerekli değil" kararı verdi. Bu kararların 89 tanesi altın, bakır, kurşun gibi madenler ve petrol arama izinlerine dair alınan kararlar oluşturdu. Yine enerji sektörü için 380 "ÇED gerekli değil" kararı alınırken bunun 368'i GES'ler oluşturdu. Karbon salınımının en önemli sorumlularından birisi olarak gösterilen termik santraller için de 2 karar alınırken, Denizli Sarayköy'de Menderes Tekstil Sanayi isimli şirket tarafından işletilen termik santralin kapasite artışı için "ÇED gerekli değil", Mereş Afşin'de işletilen termik santralin kapasite artışı için de dosyada "Nihai karar" açıklanarak, yurttaşın görüşlerine açıldı.  

 

EN ÇOK DUYURU KURDİSTAN'DA

 

Duyurusu yapılan 6 bin 409 dosyanın bölgesel dağılımında ise bin 491 duyuru ile Kurdistan kentleri en fazla duyurunun yapıldığı bölge oldu. Kurdistan'ı bin 410 ile İç Anadolu, bin 244'le Marmara, bin 10'la Ege, 695'le Akdeniz ve 459 kararla Karadeniz bölgeleri izledi. İller bazında bakıldığında en fazla duyuru 307 ile İstanbul için yapılırken, İstanbul'u 272 duyuru ile Ankara, 265 duyuru ile Konya, 252 duyuru ile İzmir ve 239 duyuru ile Antalya izledi. İstanbul'daki duyuruların büyük kısmı konut ve sanayi gibi sektörlerde olurken 34 duyuru ise kum, taş ve çakıl ocağı ve maden için yapıldı. En fazla duyurunun yapıldığı altıncı kent olan Riha'da ise 195 duyurunun 150'si enerji, 27'si ise madencilik sektöründe oldu.

 

GÜMÜŞHANE'DE 'FİRE' YOK

 

"ÇED gerekli değil" kararlarında da İstanbul 118 karar ile başı çekiyor. İstanbul'dan sonra Konya'da 85, İzmir'de 84, Antalya'da 72, Bursa'da, 70, Hatay'da 65, Ankara'da 60, Balıkesir'de 59, Meletî, Kayseri ve Riha'da ise 51 "ÇED gerekli değil" kararı alındı. En dikkat çeken detay ise bu süreçte 32 duyurunun yapıldığı Gümüşhane'de 22 ÇED gerekli değil kararı verilmesi oldu. Geriye kalan 10 duyuru ise "ÇED gerekli değil" kararı alınan dosyaların ÇED sürecinin başlamasına dair. Yani kentte tamamı enerji ve madencilik üzerine yapılan bütün başvurular için "ÇED gerekli" değil kararı alındı. Bu süreçte, 13 Şubat'ta İliç'te işletilen altın madeninde yaşanan heyelan ve çökmede 9 işçinin yaşamını yitirdiği Erzincan'da ise 1 krom, 1 ponza ve 1 kömür madeni içinde "ÇED gerekli değil" kararı alındı.

 

MA / Tolga Güney