Dünyayı saran 'özgürlük' ateşi yanmaya devam ediyor

  • kadın
  • 09:22 13 Eylül 2024
  • |
img

HABER MERKEZİ - İran'daki "jin, jiyan, azadî" direnişinin üzerinden 2 yıl geçti. Akademisyen Maryam Negin, "Öcalan, karanlıkta bırakılan kadın tarihini aydınlatmak için bir ateş yaktı. İran’daki kadınlar da o ateşe bir odun attı” dedi. 

İran’ın başkenti Tahran’da 13 Eylül 2022 tarihinde İrşad devriyeleri tarafından "başörtüsünü kurallara uygun şekilde takmadığı" gerekçesiyle gözaltına alınan Jîna Emînî, götürüldüğü karakolda uygulanan şiddet sonucu yaşamını yitirdi. Emînî’nin ölümü ise ülkede milyonların öfkesine neden oldu. İlk kez kadın ve erkeklerin birlikte sokağa çıktığı ülke, 1979’daki İran İslam Devrimi’nden bu güne karşılaşılan en büyük kitlesel eylemlere sahne oldu. 
 
Emînî’nin 17 Eylül’de memleketi Seqiz kentindeki cenaze töreni sonrası başlayan eylemler, bir anda ülke geneline yayıldı ve rejim karşıtı direnişe dönüştü. 8 ay süren ve 100’den fazla kentte yayılan eylemler sırasında en az 551 kişi rejimin asker ve polisleri tarafından katledildi, 60 binden fazla kişi tutuklandı, en az 110 kişi idam edildi. Eylemlerin üzerinden iki yıl geçmesine rağmen yaşanılanların bilançosuna dair hala net bir veri yok. İran ve Rojhilat’taki kadınlar, Emînî’nin katledildiği tarih olan 16 Eylül’de tekrar sokağa çıkmaya hazırlanırken, akademisyen Maryam Negin eylemlerin kadın mücadelesi açısından önemine dair Mezopotamya Ajansı’na (MA) konuştu. Ülkedeki bir üniversitede hala öğretim görevlisi olan akademisyenin gerçek adını haberimizde Maryam Negin olarak değiştiriyoruz. 
 
KURDISTAN’DA BAŞLADI İRAN’A YAYILDI
 
Emînî’nin gözaltında öldürülmesi birlikte uzun zamandır var olan öfkenin katalizör olduğunu belirten Negin, Kurdistan’da başlayan protestoların hızla İran’ın diğer bölgelerine yayıldığını anımsattı. Negin, “Kürtlere özgü direniş kültürü ve özgürlük arayışıyla beslenen bu eylemler, Tahran, İsfahan, Şiraz, Tebriz ve Meşhed gibi İran'ın çeşitli şehirlerinde yaygın protestolara öncü oldu. Öğrenciler, işçiler, öğretmenler ve toplumun diğer kesimleri ayaklanmaya katıldı. Adaletsizliğe karşı uzun bir mücadele geçmişine sahip olan Kurdistan, ‘Jin, jiyan, azadî (kadın, yaşam, özgürlük)’ sloganıyla sesini tüm dünyaya duyurdu. Kurdistan yıllar sonra tekrar güçlü bir direnişin merkezi ve öncüsü oldu” diye belirtti. 
 
KADINLARDAN KESİNTİSİZ DİRENİŞ
 
Yaşananları Emînî’nin “kurallara uygun örtünmemesi” nedenine indirgemenin yanlış olduğunu söyleyen Negin, “Sorun kadının iradesi” dedi. Kadın varlığının İran rejimi tarafından yok sayıldığını vurgulayan Negin, "Jîna’nın gözaltına alınması nedeni sadece saç değildir. Polisleri rahatsız eden de kadının saçı değil iradesidir. Düşünün ki siz kendinizi dünyanın en önemli devletlerinden biri olarak görüyorsunuz fakat sıradan bir yurttaş sizin kurallarınıza uymuyor ve yasaklarınızı dinlemiyor. Bu durumu kendinize karşı bir tehdit olarak algılarsınız, hele ki rejimin halkta karşılığı giderek azalmışken. Rejimin düşünce yapısı belli; itaat eden, sorgulamayan, koşulsuz destek veren bir halk istiyor. Özellikle de itaatkar kadın istiyor. ‘Neden kadın konusu önemli’ derseniz 45 yıldır devam eden eylemlerde kadınlar öndeydi. Şah’ın devrilmesinde de kadınlar en öndeydi. İran’da yaşayan kadınlar toplumun en dinamik ögelerinden. Kadına boyun eğdiremeyen bir iktidar topluma da eğdiremez. Rejim bunu çok iyi biliyor ve bu yüzden kadınları sindirerek onun iradesini elinden almaya çalışıyor. Orada saldırıya uğrayan Emînî değildi, onun şahsında kadın iradesiydi. Emînî’nin devlet tarafından öldürülmesinin ardından başlayan eylemler, İran ve Orta Doğu'nun modern tarihindeki en önemli ve etkili ayaklanmalarındandır.  Kurdistan’da başlayan bu hareket, İran ve ötesinde sistematik baskıya, insan hakları ihlallerine karşı itirazı, özgürlük, eşitlik ve insan onuru talebini sembolize ediyor. Emînî’nin katledilmesi halkta uzun yıllardır rejime karşı biriken öfkenin patladığı nokta oldu” değerlendirmesinde bulundu.  
 
'EYLEMLER TÜM KESİMLERİ BİRLEŞTİRDİ'
 
Eylemin ülkede yaşayan hakları da ilk kez bir araya getirdiğine işaret eden Negin, “Dönem dönem Kürtlerin, Belucilerin, kadınların, Arapların hak talebiyle eylemleri söz konusuydu ancak bunlar hiçbir zaman topluma yayılmadı. Kürt kadınlar mezarda eylemlere başladığında olayın orada kalacağını düşünmüştüm çünkü İran’da en hor görülen iki kesimin birleşmesiydi onlar. Hem Kürt hem de kadınlardı. Eylemler ilginç bir şekilde önce Kürt erkeklerinde karşılığını buldu sonra bütün azınlıklarda. İran halkları yapısı nedeniyle ataerkildir ve kadın hep ikincil plandadır. Kadınların destek görmesi çok değerliydi. ‘Jin, jiyan, azadî’ sloganını önce Kürt erkekleri, daha sonra diğer kadınlar ve bütün erkekler atmaya başladı. Bu sloganın atılması toplumsal yapının bir günde değiştiği anlamına gelmiyor. Toplumun kadın özgürlüğünü ve iradesini benimsemesi zaman alacak ancak önemli olan ilk adım atıldı. İranda yaşayan erkekler iki yılda çok büyük değişim geçirmese de ilk adımı attılar. Kadınlar direnişleriyle, eylemleriyle onları ortak eş yaşam noktasına götürecektir” ifadelerini kullandı.
 
Kadınların daha önceki eylemlerinin ülkedeki erkekler tarafından pek desteklenmediğini söyleyen Negin, şunları belirtti: “Daha önce eşarplarını yaktılar, saçlarını kazıttılar, yüksek sesle şarkı söylediler, sokak ortasında dans ettiler. Anlayacağınız rejimin onlara yasakladığı her şeye karşı direndiler ama erkeklerin pek desteğini göremediler. İlk defa bir eylem ırkları, cinsiyetleri ve toplumsal statüyü aştı. Bunun elbette birçok alt nedeni var ama bence en önemlisi erkeklerin kadınların gücünü ve direngenliğini kabul etmesidir. Daha önce kadınlara yapılan baskılara ses çıkartmayan erkekler, sıranın onlara da geldiğini fark etti. Elbette ekonomik kriz, yoksulluk, işsizlik gibi etmenler de var ama bence en önemlisi erkeklerin toplumsal mücadeleyi anlaması. ‘Ya toplum olarak kurtulacağız ya da bu rejim hep devam edecek’, erkekler bunu anladı. Toplumsal kurtuluştan başka çarenin olmadığını fark ettiler. Erkekler ilk kez öfkelerini kadınlarla ortaklaştırarak, iktidara yani sorunların esas kaynağına yöneltti."
 
‘ATEŞİ ÖCALAN YAKTI’
 
Eylemlerde atılan “jin, jiyan, azadî” sloganının bir slogandan ziyade yaşam felsefesi olduğunu dile getiren Negin, “Bu sloganın doğduğu yer Kurdistan. Dört devlet içinde bölünen Kürtler, hep baskı gördü. Bu baskı altında ezilen erkeğin tüm öfkesini yönlendirdiği kadın, ulus devletin baskısıyla birlikte yavaş yavaş yaşamdan silindi. Uzun yıllar böyle devam etti. Bakur’da yaşayan Kürtlerin Öcalan öncülüğünde bağımsızlık taleplerini dile getirmesine kadar Kürt kadınlar hem ulus devletler hem de erkekler tarafında yok sayıldı. Sayın Öcalan’ın kadınları PKK’ye dahil etmeye başlamasıyla Kürt kadının kaderi değişti. Kadınların katılmadığı bir hareketin yok olmaya mahkum olduğunu vurgulayan Öcalan, kadınlara yönelik yeni bir felsefe geliştirdi. Şöyle diyebiliriz; Öcalan karanlıkta bırakılan kadın tarihini aydınlatmak için bir ateş yaktı. Kürt kadınları mücadeleleri ve eylemleriyle o ateşi diri tutuyor. İran’da yaşayan kadınlar da iki yıl önce o ateşe bir odun attı” diye belirtti. Eylemler sırasında Öcalan’ın konuşmalarının Farsçaya çevrilerek dinlenildiğini ve tartışıldığını söyleyen Negin, “Öcalan’ın özgürlük çıkışı bütün coğrafyayı etkiledi" dedi. 
 
Negin, PKK Lideri Abdullah Öcalan'ın kadın hareketi için önemine işaret ederek, "Yok sayılan bir halkın ‘varız’ demesi, olumlu veya olumsuz bütün devletlerde bir etki bıraktı. O dönem herkes merakla izledi ‘yok mu olacaklar yoksa amaçlarına ulaşacaklar mı’ diye. Bütün gözler diğer Kürt isyanlarından sonra tekrar Kürtlere döndü ama bence asıl önemli olan bu değildi. Daha önce de Kürtler isyanlar çıkartmıştı asıl önemli olan bu isyanın karakteri ve nereye gideceğiydi. Böyle bir noktada Öcalan’ın 1989’da kadınları silahlı mücadele katması çok önemli bir eşikti. Kadınların, erkeklerle omuz omuza savaşması Kürtlerde daha önce de rastlanmıştı ancak bir ordu düzeyinde özerk bir yapı sanırım ilk kez gerçekleşiyordu. Yanlış hatırlamıyorsam 1994’te kadının konumu, statüsü, bilinci ve iradesi PKK içinde tartışılmaya başlandı. Sonra özerk kadın yapıları oluştu. Kadın artık yok sayılan değil sözü ve hareketi kabul edilendi. Bu durum Kürt toplumuna da yansıdı. Militan kadınları gören Kürt kızları değişti, benliğini ve gücünü anlamaya başladı. Baskıcı aileler kadın militanları gördükçe değişti ve sonunda Öcalan’ın fikirleri Kürt toplumunu değiştirdi. Günümüzde bu değişim tamamlandı diyemeyiz ama Kürt siyasi partileri, Rojava ve Şengal’deki silahlı kadın yapılarıyla Kürt kadın hareketi Öcalan’ın yaktığı ateş sayesinde toplum içinde daha fazla hareket alanı buluyor. Öcalan’ın kadınlara yaklaşımı hem Ortadoğu için hem de dünya için önemlidir. Kadınlar toplumsal eşitlik, cinsiyet ve temsil eşitliği istiyor. Her şeyin kaynağı belki Öcalan değil ama onun açtığı yolda giden kadınların attığı ‘jin, jiyan, azadî’ sloganı İran’da, Hindistan’da ve birçok ülkede kadınların şiarı haline geliyorsa önemli bir eşiktir diyebiliriz. Önemli olan Kürt ve bölge kadınlarının bu ateşi ile ne yapacağıdır. Büyütecekler mi yoksa sönmesine razı mı olacaklar.”
 
MA / Berivan Kutlu

Diğer başlıklar

15/09/2024
12:44 İran ve Rojhilat’ta 9 ayda 427 kişi idam edildi
12:04 TEM'de kaza: 2 ölü, 4 yaralı
11:50 Rojhilat kentlerinde 16 Eylül grevi başladı
10:52 İran güçleri 12 yaşındaki çocuğu katletti
09:57 Şişli'de kavga: 1'i ağır 2 yaralı
09:56 Rapor: Saldırılarda 81 çocuk katledildi
09:45 Jin dergi ‘Faşizme geçit yok’ manşetiyle yayında
09:23 İşte Geliyê Godernê'deki tahribat
09:13 Dört parçadan kadınlar: 'Jin, jiyan, azadî' ruhuyla alanlara
09:11 Kadınlardan '6284' kampanyası: Etkin uygulanırsa cinayetler azalır
09:07 Çocuklara 'irade gaspı' davası
09:06 'Bu iktidar var oldukça ekonomi düzelmez'
09:05 Siyasetçilerden aydınlara: Demokrasi için savaşa 'dur' demeli
09:04 Köy köy hikaye toplayan Erkmen’den yeni projeler
09:03 Abdullah Öcalan'ın avukatı: Türkiye adım atmazsa faturası ağır olur
09:02 Çağın direnişi 2'nci yılında
09:00 15 EYLÜL 2024 GÜNDEMİ
14/09/2024
23:13 İstanbul’un iki ilçesinde ‘Özgürlük Okumaları’
21:31 Düğün konvoyuna silahlı saldırı
20:00 Hunergeha Welat’tan yeni klip
19:11 'Abdullah Öcalan'ın tek bir sözü Ortadoğu'da dengeleri değiştirir'
18:42 Fernas işçileri Ankara'ya gidiyor
18:28 Colemêrg’te yaşam alanları bombalandı
18:04 2 Rojhilatlı için deport kararından vazgeçildi
17:50 İstanbul’da bir kadın katledildi
16:49 EGE-TUHAYDER kongresi: Temel gündemimiz tecrit olmalı
16:26 Meclis’teki Adalet Nöbeti 24’üncü gününde
16:10 Kadın Örgütlenme Konferansı sonuç bildirgesi: Üçüncü Yol’da özgürlük mücadelemizi yükselteceğiz
15:54 Tamir edilmeyen elektrik telleri bir kez daha yangına neden oldu
15:34 DEDAŞ protestosunda gözaltına alınanlar serbest
14:34 ‘F Oturması’nda hasta tutsak İsmail Tüzün için özgürlük istendi
14:23 103 haftadır sokaktalar: KHK’ler gidecek biz kalacağız
14:13 'Yaşamı risk altında' olan Kaya'nın tahliyesi istenildi
13:23 Mahkeme iptal etti, Cengiz Holding yeniden başvurdu
13:16 12 Eylül’ün ilk kaybı Cemil Kırbayır’ın akıbeti soruldu
12:30 Avrupa’nın Ermeni katliamındaki tutumunu işleyen eser Aram Yayınevi’nden çıktı
12:24 Dört kentte kayıp eylemi: Vazgeçmeyeceğiz
12:04 Federe Kurdistan’a askeri sevkiyat sürüyor
11:46 Hatimoğulları: Demokratik güç birliğine ihtiyacımız var
10:25 İstanbul'da 6 kişi tutuklandı
10:18 Bakırhan: Güçlü örgütlenme ile güçlü parti olabiliriz
10:16 Şirnex’te 41 kişi İYİ Parti’den istifa etti
09:42 Salih Müslim: Tarih Kobanê'de değişti
09:19 Gençler Avrupa'da Abdullah Öcalan'ın özgürlüğü için yürüyecek
09:04 ÖHD’li Gezer: Mülteciler adil yargılanma hakkı istiyor
09:03 Gaz fişeğiyle katledilen bebeğin faili 15 yıldır tutuklanmadı
09:02 Hasandin sakinleri madene karşı tetikte: İzin vermeyiz
09:01 Yayla yasakları ve artan girdi maliyetleri hayvancılığı bitiriyor
09:01 Jineoloji üyesi Kaya: Jin, jiyan, azadî direnişi özgürlüğün arkeolojisi oldu
09:00 Ömer Öcalan'dan 13 Ekim çağrısı: Tecride 'dur' demeli
09:00 Tutsaklara 'iyi hal' işkencesi: 1 yılda 426 tahliyeye engel
09:00 14 EYLÜL 2024 GÜNDEMİ
07:41 Narin Güran soruşturmasında 1 kişi daha tutuklandı
13/09/2024
23:03 Peyas’ta 5’inci kadın buluşması
22:43 Amed’deki fırın işçileri 15 Eylül’de iş bırakacak
22:29 Ömer Öcalan: İmralı'da yasayı uygulayın görüşmek istiyoruz
22:06 Reşit Kibar eylemleri gerekçesiyle 2 kişi tutuklandı
22:01 Wan’da ‘Çîrokên Mûzîkal’e yoğun ilgi
21:35 Hollanda’da süresiz sığınma hakkı kalkıyor
18:17 Çerkezoğlu: Kara tablo, AKP'nin sınıfsal ve siyasal tercihlerinin sonucudur
17:55 Beden eğitimi dersinde fenalaşan çocuk yaşamını yitirdi
17:20 Kibar'ın katledilmesiyle ilgili AKP'li vekil hakkında suç duyurusu
17:15 Salim Güran’ın ifadesi yeniden alınıyor
17:11 DEDAŞ protestosu: 7 kişi gözaltına alındı
16:30 Hasta tutsak Oduncu sevke rağmen hastaneye götürülmüyor
16:23 GGM'de tutulan İranlı Kürt göçmenler Meclis gündeminde
15:59 Bakandan Narin açıklaması: Adli Tıp zaman alacak
15:56 Baba Güran: Misafirdik, gözaltında değildik
15:31 Jîna Emînî'nin babası: Anma töreni düzenleyeceğiz
15:21 CHP Grup Başkanvekili Emir, Emine Şenyaşar'ı ziyaret etti
15:04 İBB Meclisi, cemevlerini ibadethane olarak kabul etti
14:56 Bakanlar Komitesi'ne Abdullah Öcalan kararı çağrısı
14:35 Yagi tayfunu nedeniyle ölenlerin sayısı 280’e çıktı
14:30 Cezaevine ait drenaj çalışmasında bir tutuklu hayatını kaybetti
14:12 Ahmet Türk: Tehdit ediliyoruz!
13:31 Narin Güran soruşturmasında neler yaşandı?
13:25 Amed’de ücretsiz sinema ve tiyatro gösterimleri düzenlenecek
13:02 Soruşturmaya dair merak edilenleri açıkladı: Amca Güran’ın ifadesi alınmalı
12:54 Şirnex kırsalındaki 'yasak' uzatıldı
12:08 Erdoğan'a hakaretten yargılanan gazetecilerin cezalandırılması istendi
11:35 Narin Güran ismi parka verildi
11:15 Cumartesi Anneleri'nin duruşması mütalaa için ertelendi
10:40 Ailelerden İmralı’ya gitmek için başvuru
09:37 ‘Sınırsız Kütüphane’ sergisi ziyaretçilerini bekliyor
09:33 DEM Parti gizliliği ihlal edenler hakkında suç duyurusunda bulunacak
09:22 Dünyayı saran 'özgürlük' ateşi yanmaya devam ediyor
09:21 Mûş’ta çıkan yangın kontrol altına alındı
09:10 Prefabrik evlerde yaşayan depremzedelere 15 gün süre
09:08 Hukukçu Kanar: 'Umut hakkı'nın sağlanması barış ve eşit yaşamın yolunu açar
09:07 Ağaçlar kesim ve yangınlara direniyor!
09:05 Emniyette taciz: Kıyafetleri çıkartılarak görüntüleri çekildi
09:04 Ankara-Bağdat mutabakatı: Büyük bir tehdit
09:03 Mexmûr saldırı altında: Boyun eğmeyiz
09:02 Küçükbalaban: Abdullah Öcalan yüzyıllık sorunun en anlamlı muhatabıdır
09:00 13 EYLÜL 2024 GÜNDEMİ
07:47 Narin Güran soruşturmasında 8 tutuklama
12/09/2024
23:59 Mûş’ta yangın
23:35 71 yaşındaki tutuklu tahliye olacağı gün yaşamını yitirdi
23:25 Narin Güran soruşturması: Geriye dönük kamera kayıtlarına bakıldı
22:23 Narin soruşturmasını takip eden Tanhan: Avukatlar, sevki yandaş medyadan öğrendi
21:39 Narin Güran soruşturması: 9 kişiye tutuklama talebi
21:25 Mêrdîn'de akrabalar arasında kavga: 1 ölü
20:49 Bir genci darp eden polislere yurttaşlardan tepki
19:39 Tamamlanmayan hastanede 2’nci yangın çıktı
19:26 Narin için Denizli'de eylem
19:21 Günlerce su altında kaldığı için farklı bir DNA’ya rastlanmadı
19:03 Afganistanlı kadınlardan Taliban’a karşı yeni eylem planı
18:14 İYİ Parti'den bir istifa daha: Vekil sayısı 30'a düştü
18:09 Konya'da beş aydır kayıp olan kadının cenazesi bulundu
16:56 SGDF önceki dönem Eşbaşkanı Yaren Tuncer tutuklandı
16:55 Narin Güran soruşturmasında 14 kişinin savcılık ifadesi tamamlandı
16:51 Tekirdağ'da cinsel saldırıya uğrayan bebek entübe edildi
16:03 Şırnex'te trafik kazası: 2 ağır yaralı
15:59 12 Eylül protestosu: Darbeci anlayış tekçi rejimle sürüyor
15:50 Emine Şenyaşar tutuklu oğlunun tahliyesini istedi
15:31 Fındıklık ve sit alanında taş ocağı açılması için 'ÇED gerekli değil' kararı
15:30 Mêrdîn Belediyesi'nden şiddete maruz kalan kadınlar için adli yardım protokolü
15:29 Federe Kurdistanlı 5 kişinin öldürülmesi davası ertelendi
15:28 Motor sürücüsü çocuk kazada hayatını kaybetti
15:27 Gimgim’de ilk defa toplu taşıma hizmeti
15:27 21 milyon işçi ve işverenin tüm SGK bilgileri çalındı
15:02 Kuran Kursu'nda çocuğu taciz edilen anne: Nedeni cezasızlık politikası
14:26 Efrîn’de 6 günde 19 yurttaş kaçırıldı
14:19 Av. Özbey'in duruşması mütalaa için ertelendi
14:18 SGDF'lilerin serbest bırakılması istendi
13:29 Zeydan’ın davasında keşif kararı
13:27 Xoşab Kalesi ışıklandırıldı
13:05 İstanbul'da demokrasi güçlerine 'Özgürlük Yürüyüşü’ çağrısı
13:01 Bakan Tunç’tan Narin açıklaması
12:46 Bayındır: Yüzbinlerle birlikte çözüm iradesini göstereceğiz
12:40 5 Nolu Cezaevi önünden seslendiler: 12 Eylül’le yüzleşin
12:32 Soma Davası'nda ailelerin katılım talebi kabul edildi
12:22 TRT İstanbul Radyosu önünde 12 Eylül açıklaması
12:02 PTT’de yaşanan sorunlara karşı taleplerini açıkladılar
12:01 Avukatlar İmralı'ya gitmek için başvurdu
11:24 Bismil’de ‘Açık Hava Film Günleri’ başlıyor
11:17 Demokratik Kurumlar Platformu: 13 Ekim'de 'özgürlük' için Amed'de buluşuyoruz
10:54 İran Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan Hewlêr’de
10:32 Kadınlardan 16 Eylül çağrısı
10:24 DEM Parti Kadın Konferansı: Ev ev gezip, örgütlülüğü büyüteceğiz
10:14 Vietnam’da Yagi Tayfunu: 197 ölü, 128 kayıp
09:42 Güran soruşturmasında gözaltına alınanlar adliyeye sevk edildi
09:40 Saldırıda yaralanan kadınlar: KDP ve Irak da ortak
09:30 5 aydır haber alınamayan Demir ölü bulundu
09:28 DBP örgütleme çalıştayının sonuç bildirgesini açıkladı
09:25 Safitürk soruşturmasındaki 'gizlilik' 7 yıldır neden kaldırılmıyor?
09:14 12 Eylül'ün tanıkları: 44 yılda kanunsuzluk arttı
09:12 Arka planı aydınlatılmayan katliam
09:11 Narin Güran cinayeti: Susan ve koruyanlar da suçlu
09:10 Ekonomist Müftüoğlu: Savaş politikaları sofradaki ekmeğe bile yansıyor