Bedlîs’te arıcılık halkın önemli geçim kaynakları arasında yer alıyor. Bölgenin iklimi ve dağlık olmasının yanında zengin bitki örtüsü nedeniyle arıcılığa olanak sağlıyor. Mayıs ayıyla birlikte arıcılar kovanlarını Bedlîs’in yaylalarına ve yüksek kesimlerine götürürken, kış ayların ise sıcak bölgelere yerleştiriyor. Bedlîs’in Tetwan ilçesine bağlı Ovans Köyü’nde 30 yıldır arıcılık yapan Necmettin Canbey, bölgenin flora ve fauna açısından oldukça zengin olduğunu söyledi. 

 

KRALİÇE ARI 

 

Arıcılığa 25 kovanla başladığını ve kovan sayısını her geçen yıl artırdığını belirten Canbey,  her yıl 50 civarında arı kovanı sattığını kaydetti. Canbey, “Balın yanında arıları sürekli çoğaltıp satıyorum. Tam 30 yıldır geçim kaynağım buna dayanıyor. Bu meslekle bütün çocuklarımı okuttum. Balcılıkta kraliçe arı önemlidir. Çünkü kraliçe arı neredeyse her gün yumurta bırakıyor. Kraliçe arının bir sağlık sorunu yoksa her seferde 3 bine yakın yumurta bırakıyor. Normal bir arının ömrü 4 ay iken kraliçe arı 7-8 yıla kadar yaşayabiliyor. Ancak biz iki yılda bir kraliçe arıyı değiştiriyoruz. Genç kraliçe, kovanı büyütmek için en iyisidir. Yılda bir kez de balını alıyoruz. Siyah veya yarım olan petekleri süzme bal yapıyoruz” dedi. 

 

 

 ‘BAL ARISI ÇOK HASSAS’

 

Canbey, Tetwan'a kıyasla kış mevsiminin daha elverişli olması nedeniyle arılarını Kasım aylarında Sêrt’e götürdüğüne dikkat çekerek, “Mayıs ayında arılarımı tekrar Tetwan’a getiriyorum. Şu anda 150 arı kovanım var ve onlarla ilgilenmek zor. Çünkü arılar çok hassas ve küçük bir hatayla çok sayıda arı öldürülebilir. Ama ona iyi bakarsanız bir kovanı bir yılda 20 kovan yapabilirsiniz. Arıcılığın en önemli noktalarından bir tanesi varroa (bit) ilacını kullanmak. Arının en büyük düşmanı bitler ve nemdir. Arılardan verim almak ve balımızı arttırmak için arılara şeker veriyoruz ama glikoz kullanmıyoruz. Arılara çok şeker verirsem çok bal elde eder ve çok kar ederim. Ancak müşterilerim için çok fazla şeker vermiyorum” ifadelerini kullandı. 

 

 ‘İŞÇİ ARILAR LAVRALARI EĞİTİYOR’

 

Canbey, iklim sayesinde bazı yıllar 2-3 ton bal elde ettiğin işaret eden Canbey, “Köyde bulunan çiçek, kekik ve bazı yerel otların balları çok kalitelidir. Ayrıca kara kovan arılarım da var ve onların bakımı daha kolay. Ayrıca normal kovanlara kraliçe arı yumurtlayana kadar şeker vermiyoruz. Eğer kraliçe arı daha yumurtlamadan şeker verilirse petek delikleri kapanır ve kraliçe arı yumurtalarını bırakacak bir yer bulamaz. Bu yüzden normal arılar kraliçeyi öldürür. Kraliçenin yumurtaları 21 gün içinde ferxe (larva) dönüşür ve yumurtadan çıkar. İşçi arılar her gün sabah veya akşam saatlerinde lavraları kovandan dışarı çıkarıp onlara etrafı, kovanı ve bitkileri tanıtır” diye konuştu.

 

 ‘KOVAN DARALDIĞINDA GÖÇ EDİYORLAR’

 

Canbey, arıların kovandaki yeri daraldığında veya acıktıklarında ya da kraliçe arının görevlerini yerine getiremeyecek duruma geldiğini anladıklarında kovandan ayırıldıklarını belirterek, “Kovan daraldığında veya kraliçe arı yaşlanma nedeniyle görevini yerine getiremez hale geldiğinde, kovandaki arılar kendilerine başka bir kraliçe arı bulurlar. 16 gün sonra yeni kraliçe arı yumurtadan çıkar ve eğer kovandaki alan darsa birlikte yuvadan ayrılarak başka bir yer aramaya giderler. Etrafta ağaç varsa ağaçlara sığınırlar, yoksa uygun bir yer bulana kadar giderler. Bu göç eden arıları bulursak onları geri alıp yeni bir kovana koyuyoruz” dedi. 

 

BAL FİYATLARI

 

Canbey, şekerli süzme ve petek balının kilosu 300 TL, şekersiz 600 TL, şekerli kasnak bal 400, gerçek kara kovan balının ise 800 TL olduğunu söyleyerek, “Birçok kişi çocuklar veya hastalar için gerçek karakovan balı satın alır. Balın bir piyasası da mevcuttur. Bu yıl bal piyasası çok sakin ve ekonomik kriz nedeniyle kimse bal alamıyor. Ama benim sabit müşterilerim var; İstanbul, Ankara ve Adana gibi kentlerden sipariş veriyorlar. Ayrıca Tetwan ve köylerinde çok sayıda müşterim var, bu nedenle piyasadan etkilenmiyorum ve kendi geçimimi sağlayabiliyorum” şeklinde konuştu. 

 

MA / Bazid Evren