Kürt yazar Celal Temel, “1918-1923 Mondros’tan Lozan’a Kürtler, Kürtlerin Aldanma ve Aldatılma Yılları” adlı kitabı İsmail Beşikçi Vakfı Yayınları’ndan çıktı. Kürtlerin diplomasi tarihine bir bakış niteliği taşıyan kitapta 1918- 23 yılları arasında yaşanan sürecin Kürtler için ölüm kalım yılı ve sorunların başlangıcı olduğunu belirtiliyor. 

 

'NE OLDUYSA LOZAN'DA OLDU'

 

Ortadoğu’nun kadim halklarından olan Kürtlerin sürekli olarak ulusal talepleri konusunda her dönem mücadele içerisinde olduğunu, bu mücadelenin de yer yer siyasal ve silahlı olduğunu hatırlatan Temel, kitabı için ilk olarak Kürt ulusal mücadelesinin 1859 ile 1984 yılları arasında araştırmalar yaptığını dile getirdi. Tüm araştırmaları sonucunda geldiği 1923 yılında çok ciddi gelişmelerin yaşandığını ifade eden Temel, araştırmasında vardığı sonucu ise, "Kürtlerin statüsüz bırakılma evresinin 1. Dünya savaşı sonrasında gelişen Mondros Ateşkes Antlaşması ve Lozan Barış Antlaşması ile biten 5 yıllık süreç olduğunu gördüm. Zaten Kürtler 19.yy kadar belirli bir statüye sahip fakat gördüm ki ne olduysa bu beş yılda olmuş” dedi. 

 

'OSMANLI İLE KÜRT LİDERLER ARASINDAKİ BELGELERE YER VERDİM'

 

Kitabının öznesi olarak Lozan'ı ele aldığını vurgulayan Temel, Lozan'ın Kürtler ve Türkler açısından önemine işaret etti. Kitabının bir bölümünde Osmanlı Devleti'nin dağılma sürecini, Paris Barış Konferansını incelediğini ve bu dönemde Kürtlerin siyasi durumlarına, yaşadıkları komplolara ve aldatmalara eğildiğini dile getiren Temel, tüm bunları birçok kaynaktan yaptığı araştırmalarla ele aldığını söyledi. Temel ayrıca, kitabında Mondros ile Lozan arasında geçen beş yıllık süreçteki Osmanlı Devleti ile dönemin Kürt liderleri arasında ki telgrafları da belge olarak kullandığını belirtti. 

 

Kitapta 1. Dünya Savaşı sonrasında Osmanlı topraklarında kalan Kürtler, Türkler ve Ermenilerin arasında yaşanan gelişmeleri de irdeleyen Temel, Osmanlı’nın Kürt ve Ermeni politikalarında nasıl bir siyaset ile karşı karşıya bırakıldığına yer verdiğini anlattı. 

 

KÜRT YAZAR CELAL TEMEL'İN BİYOGRAFİSİ

 

İlk ve orta öğretimini Batman, Diyarbakır ve İstanbul’da tamamlayan Celal Temel, 1969 yılında İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi ve İstanbul Çapa Yüksek Öğretmen Okulu’ndan mezun oldu. 1977 yılından 2009 yılına kadar Mersin’de özel bir dershanenin müdürlüğünü yapan Temel, 12 Eylül askeri darbe döneminde birçok kez tutuklanarak, sıkıyönetim mahkemelerinde yargılandı. 

 

Temel, 1991 ile 2009 yılları arasında Gençlik dergisi adlı bir derginin genel yayın yönetmenliğini yaptı ve çeşitli gazete, dergi ve internet sitelerinde yazıları yayımlandı. Temel'in, İnsan İçin Eğitim (araştırma,2007), Batman Mersin’e Uzak Değil (anı-anlatı,2009), Bir Dava İki Sevda (Kürt sorunu konulu roman), 1984’ten Önceki 25 Yılda Türkiye’de Kürtlerin Silahsız Mücadelesi (araştırma,2015) kitapları yayımlandı.