Pergala kapîtalîzmê ku roj bi roj bi pêş ve diçe û li seranserî cihanê belav bûye, dibe sedema ku gelek pîşeyên ku bi salane didomin û heta roja me ya îro hatin bên qedandin. Bi pirbûna fabrîqe û makîneyan, karên bi destan tên çêkirin jî hatine asta xelasbûnê. Yek jî ji van karan jî necarî ye. Necarî ku xwedî dîrokeke kevnare ye niha ber bi tunebûnê ye. Ji berê her karek û amûrek  bi keda destan dihat kirin û ji ber wê jî elaqayeke mezin li dijî  necaran hebû. Lê  niha ji ber ku her tişt bi makînayan tê çêkirin keda bi sedên salane xelas ber bi qedandinê ve diçe. Li Sûka Tarî ya dîrokî ya li navçeya Cizîra Şirnexê ku beriya niha bi necaran tije bû lê niha hema bêje kesên ku vî karî bikin nemane. 

 

Necarên ku li sûkê bi salane vî karî dikin diyar kirin ku ew heqê keda destê xwe nagirin û gotin ku pîşeya ku ji pêşiyên wan ji bo wan maye ro bi ro tune dibe. 

 

55 SAL IN BI NECARIYÊ DEBARA XWE DIKE

 

Fadil Harman ê ku yek ji hosteyên necariyê ye 55 sal in debara xwe bi necariyê dike. Harman bi daran, landik, tîr û alavên cuda çêdike. Harman bi lêv kir ku li gel  zêdebûna fabrîqeyan karê wî kêm bûye û wiha axivî: "Ez li cem hosteyekî hînî vî karî bûm. Min di sala 1972'yan de dikana xwe vekir. Wê demê min derî, pencere û dolab çêdikirin. Lê belê bi zêdebûna fabrîqeyan re êdî eleqeya ji bo karê me kêm bûye û weke berê karê me nameşe. Lê dîsa jî ez debara xwe bi necariyê dikim. Berê pir baş bû û me heqê keda destê xwe digirt. Her wiha eleqeyeke mezin jî nîşanî me didan. Lê niha her tişt bûye makîne û bêtirin eleqeyê nîşanî amûrê makîneyan didin. Ji ber vê yekê jî weke berê kar nayê kirin."

 

EV 3 NIFŞ IN NECARIYÊ DIKIN

 

Metîn Şenturk jî ku yek ji hostayên necariyeyê ye anî ziman ku wî pîşeya necariyê ji bapîr û bavê xwe hîn bûye û diyar kir ku bi zêdebûna makîneyan re eleqe kêm bûye û got: "Bapîr bavê min di vê dikanê  de necarî kir û niha jî ez dikim. Lê zarokên min ne bawerim ku  necariyê bikin. Ji berê karê me pir baş bû lê niha ne wisayê. Êdî weke berê kar bi rê ve naçe. Berê her tişt bi destan dihat çêkirin, daxwaz pir zêde bû. Lê niha her tişt bi makîneyê tê kirin û tu eleqayek jî ji necariyê re nemaye. Her tişt biha bûye. Krîzeke aborî heye. Ji ber wê debar jî zehmet bûye. Landikên ku em çêdikin li gorî ên fabrîqeyan hem saxlamtir û hem jî ji bo tenduristiya mirov baştirin. Yên me bi daran tên çêkirin, lê yên fabrîqeyan ji plastîk tê çêkirin. Ji ber wê jî weke ya me nabe."

 

'KAR KÊM BÛYE'

 

Sayit Begen ê ku pîşeya necarî ya ku ji bavê xwe wergirtiye didomîne diyar kir ku ew 50 sal e karê necariyê dike û ev yek anî ziman: "Berê me keştî, derî, pace û dolab çêdikirin. Lê niha hemû tişt bûye makîne û em tenê landik û alavên ku di malan de tên bikaranîn çêdikin. Weke berê daxwaz tune ye. Êdî berhemên makîneyan bêtir tên tercîhkirin. Ji ber vê jî karê me ne weke berê ye. Lê berhemên ku em bi daran çêdikin ji yên fabrîqeyan saxlamtir û baştir in. Gelek zarok bi stranên ku di van dandikan de guhdar kirine mezin bûne. Gelo ev landikên fabrîqeyan dikarin cihê van bigrin, na ne bawerim. Her wiha krîzeke aborî heye û ji ber krîza aborî jî weke berê em nikarin debara xwe bikin."

 

'EM BI ZORÊ KIRÊYA XWE DIDIN'

 

Abdurrahman Çaglak ê ku 64 sal in karê necariyê dike jî bi lêv kir ku ew ji bavê xwe hînî necariyê bû ye û got: "Dema beerê karê me pir baş bû. Lê niha ne weke berê ye. Krîza aborî û bihabûnê jî bandoreke mezin li ser me kir. Dikana min kirê ye. Ez kiriya xwe jî bi zorê didim. Em nikarin debara xwe bikim. Her tişt 4 qat zêde bûye. Her tişt pir biha ye. Em pir zehmetiyê dikşînin. Berê pir xweş bû, hem kar hebû û hem jî ewqasî bihabûn tûne bû. Lê niha ne wisa ye."

 

MA / Mahmut Altintaş