Êzidî li dijî peymana 9'ê Cotmehê têdikoşin: Tu hêz dê nekaribin vîna civaka êzidî bişikînin

  • rojane
  • 09:19 9 Cotmeh 2024
  • |

NAVENDA NÛÇEYAN- Hevşaredarê Komelgeha Zorava ya Şengalê Nemir Puko, diyar kir ku armanca peymana Şengalê tasfiyekirina fikrê netewa demokratîk bû û anî ziman ku tu hêz dê nekaribin vîna civaka êzidî bişikînin.

Di 9`ê cotmeha 2020`an de hikumeta Iraqê ku ji aliyê Mistefa Kazimî ve dihat birêvebirin û hikumeta Federal a Kurdistanê ku di bin serweriya Partiya Demokrat a Kurdistanê (PDK), di bin navê ewlehiyê û rêvebirina Şengalê de peymana Şengalê îmze kir. Peymana ku Tirkiyeyê jî li pişt perdeyê piştgiriyê dayê, beyî daxwaz û nêrînên civaka êzidî hate îmzekirin. Balkêş bû ku peyman, ji aliyê hêzên ku di sala 2014'an de, di êrişên çeteyên DAIŞ'ê yê li ser Şengalê de, civaka êzidî tenê hiştin û bi qirkirineke mezin re rû bi rû hiştin ve dihate îmzekirin. Êzidiyên ku 4 sal in li dijî vê peymanê li ber xwe didin daxwaz dikin xwe bi xwe bi rê ve bibin û tekoşîna naskirina xweseriya Şengalê didin. 
 
Bi minesebeta salvegera peymana 9'ê Cotmehê ya Şengalê Hevşaredarê Komelgeha Zorava ya Şengalê Nemir Puko nirxandin kir. 
 
PEYMANA CEZAYÎRÊ 
 
Puko, bal kişand ser peymana Cezayîrê ya ku di sala 1974'an de di navbera hikûmeta Iraq û Îranê de hatiye îmzekirin û bi lêv kir ku di dîrokê de heta niha ji bo tunekirina civaka êzidî di navbera hikûmetên desthilatdar de tifaqî hatine çêkirin û wiha axivî: “Em weke civaka êzidî bi gelek fermanan re rû bi rû mane. Ji bo ku me tune bikin her êrişek li me kirin. Tifaqiya 1974'an a Cezayirê ya di navbera hikûmeta Iraq û Îranê de çebû jî yek ji plana taybet a tunekirina civaka êzidî bû. Di wan salan de jî ji hêzên PDK'ê li vir hebûn lê belê hêzên xwe bi paş ve kişandin û ev der ji Iraqê re hiştin.  Wê demê jî zilm û zordarî û neheqî li me kirin. Gundên me û malên me şewitandin û êzidî hatin darvekirin. Peyman û planên li ser Şengalê ne tenê di sala 1974'an de her tim hebûn. Wan salan di nava gel de bêtifaqiyek çêkirin û civak kirin du perçe. Milek baasî û milek jî welatparêz bûn. Bi vî rengî ji hev hate veqetandin û naskirin. Piştî peymana Cezayirê hate îmzekirin PDK ji vir derket û civaka me dîsa tenê ma. Heta vê demê jî gelek malbatên ku di wan salan de koçber bûne venegeriyane. Ango peymana 9'ê cotmehê ne peymaneke nû ya li ser êzidiya hatiye îmzekirine. Di sala 2007'an de teqînek El-Ezir Sibayê çêbû ew teqîn jî bi zanebûn çêbû. Agahiyên ku me pişta xwe pê gerim dikir hebûn. Aliyekî digot, 'em hemû kurd in, axek in, zimanek in û çandek in' aliyê din jî dixwest ku me tune bike. Ango ji berê ve heta niha dixwazin ku civaka me tune bikin. Lê hema diyare hezar û 400 sal in em li ber xwe didin. Me gelek bedel dan lê em hê jî li ser çanda xwe ya êzidiyatiyê dimeşin.”
 
'CIVAKA KU XWEDÎ DÎROK BE KESEK NIKARE TUNE BIKE'
 
Nemir Puko yê di berdewama axaftina xwe de îşaret bi xiyaneta PDK'ê ya li dijî êzidiyan kir, anî ziman ku tu hêz dê nekaribin vîna civaka êzidî bişikînin û got: “Beriya 2014'an me bi cîranê xwe yên ereb re li ser heman sifreyê xwarin dixwar. Jiyaneke hevbeş hebû. Lê piştî ku hêzek hate vê derê û me baweriya xwe dayê em ji cîranên xwe qut bûn. Pêşmergeyên Şengalî çêbûn. Dema ku kesekî ereb dihat dixwest ku navbera wî yê êzidî xerab bikin û li hemberî hev tejî dikirin. Bi heman rengan hatin lê nekarîn tune bikin. Ev pêvajoye heta dema hatina DAIŞ'ê jî berdewam kir. Lê civaka me xwedî dîrok bû. Civaka ku xwedî dîrok be kesek nikare tune bike. Nêzî 2 hezar pêşmerge di Şengalê de bûn lê bi biryarekê bi paş ve hatin kişandin. Civaka me xwest ku xwe xelas bike lê ew riyên di navbera me û başûr de hatibûn girtin û nehiştin ku civaka me derbas bibe. Ji bo ku me tune bikin serî li her rêbazî dan lê nekarîn me. Pêşiya 9'ê cotmehê biryara peymana 9'ê cotmehê hatibû dayin lêbelê bi zanebûn 9'ê cotmehê de îlankirin. Civaka êzidî ev qebûl nekir û li dijî vê peymanê derket. Îro di Şengalê de Rêveberiya me ya Xweser heye, îdareya me û sazî dezgehên me hene. Îro di milê siyasî, leşkerî de kîjan hêz bê Şengalê nikare me tune bike. Çimkî em ê li ber xwe bidin.”
 
'EM FIKRÊ NETEWA DEMOKRATÎK DIMEŞIN'
 
Puko, domdariya axaftina xwe de bal kişand li ser fikrê Rêberê PKK'ê Abdullah Ocalan û diyar kir ku sedemê bingehîn ê îlankirina peymana 9'ê cotmehê ya Şengalê tasfiyekirina fikrê netewa demokratîk ê li Şengalê zindî bûye ye. Puko axaftina xwe wiha bi dawî kir: “Armanc şikandina îradeya civaka êzidî bû. Dibêjin ku, 'hêzên cuda li Şengalê hene' hêzên cuda kî ne? Em Şengalî hene û me nas bikin. Bi van gotinan dixwazin ku ev jyana nû ya ku me li vir ava kiriye tune bikin. Lê em ê destûr nedin. Dixwazin ku dîsa bikevin Şengalê û Şengalê têxin bin desthilata xwe. Lê em dibêjin baweriya me bi we nayê. Em ê ew kesên ku di sala 2014’an de hawara Şengalê hatî ji xwe re bikin heval. Gelek hêzên cuda li Şengalê hebûn lê me tenê xwe Şengalî dîtin. Ji ber wê îro armanc ew e ku ew tişta ku me di 10 salan de ava kirî yek carê de tune bikin. Hedefa wan a duyemîn jî helandina civaka êzidiyane. Ji ber wê qasî ku ji destê wan tê êzidiyan dişînin Ewropayê. Cihê ku zilm û neheqî hebe teqez wê berxwedan hebe. Dixwazin fikra netewa demokratîk a ku li Şengalê hatiye avakirin ji holê rakin. Yek jî sedemê bingehîn ê di 9'ê cotmehê de îlankirina peymanê jî ev bû. Sedema komploya 9'ê cotmehê ya li dijî birêz Abdullah Ocalan hatiye kirin û peymana 9'ê cotmehê ya Şengalê heman in. Bi vê yekê ji me re dibêjin, 'em dikarin we tune bikin' Ji me re dibêjin, 'hûn PKK'î ne' lê em pêşiya her tiştî mirov in. Yek carî pirtûkên birêz Ocalan bixwînin. Esasê vî fikrî azadiya mirovahiyê ye. Em jî dê bi vê fikrê bimeşin. Hêza me û qeweta me heye û em ê bi vê fikrê têbikoşin. Ji Efrîkayê jî kesek bê vê derê û li ser vî fikrî be em ê bi hevre bikaribin cîhaneke nû ava bikin. Ji ber wê li dijî kapîtalîzm, lîberalîzm û netewe dewletê fikrê netewa demokratîk esas e." 
 
MA / Zeynep Dûrgût 

Sernavên din

09/10/2024
15:19 Wezareta Parastinê pirsên der barê ‘mayinê’ de bêbersiv hişt
15:13 Hunermendên binçavkirî dê sibe sewqî edliyeyê bên kirin
15:12 Waliyê Wanê piştî 13 rojan ji bo Kabaîşê daxuyanî da
15:12 Hevşaredara Misircê Aktîn hate berdan
14:59 Li Hesekê û Qamişlo bi deh hezaran kes komployê protesto kirin
14:25 Di doza ji ber gotina Qirkirina Ermenan de biryara beraetê hate dayin
14:07 Li Lîseya Îmam Xatîbê tacîza zayendî li xwendekarekê hatiye kirin
12:54 Komplo li gelek bajaran hate protestokirin
12:54 Karkerê di teqîna kargehê de birîndar bûbû jiyana xwe ji dest da
12:53 Li Îzmîrê bi boyaxê êrişî sînagogan hat kirin
12:43 CHP çû serdana DEM Partiyê
12:36 DEM Partî: Rêya demokratîkbûnê rakirina tecrîdê ye
12:35 Malbat û peykersaz beşdarî merasîma vekirina bîrdariya Komkujiya Garê nebûn
12:26 Du jinên Rojhilatî çand û erdnîgariya xwe bi cîhanê didin nasîn
12:03 Kesên li Mêrdînê hatibûn binçavkirin hatin berdan
11:59 Li Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê protestoyên komployê
11:43 Jinan ji rayedaran re got: Temaşe neke, neaxive, pêşiyê li tundiyê bigirin
11:18 Gel vexwendin Qada Stasyonê: Em ê li Amedê rêya çareseriyê pêşkeş bikin
11:16 Bayindir: Rojava mîna stêrkan dibiriqe, divê Rojhilata Navîn bibe Rojava
10:57 Li dijî texrîbata ekolojiyê ya li Giyadînê dê çalakî bên lidarxistin
10:56 Prz. Şahîn: Dive ji bo ‘mafê hêviyê’ saniyekê jî neyê sekinandin
10:42 Unsal: Heke qala aştiyê bikin wê demê divê deriyên Îmraliyê bên vekirin
10:02 DBP’ê bi boneya komployê daxuyanî weşand: Xwedî li îradeya çareseriyê ya birêz Ocalan derbikevin
09:59 Hevşaredara Misircê hate binçavkirin
09:58 Ji sedan rezvanan tenê sê jê man
09:55 Ji Şandeya Aştiyê Padel: Ocalan ji bo pevçûnan çareyê dibîne
09:19 Êzidî li dijî peymana 9'ê Cotmehê têdikoşin: Tu hêz dê nekaribin vîna civaka êzidî bişikînin
09:19 Xerîb Hiso: Dagirkirina Serêkaniyê û Girê Spî berdewama komployê bû
09:07 Mehmet Ocalan: Derhiqûqtî bi erêkirina komplogeran didome
09:06 Ji bo girtiyê nexweş Gemîcîoglû serlêdana 'rawestandina înfazê'
09:05 Derhêner Kazim Oz: Sînemaya kurdî bi 'sansureke dersînor' re rû bi rû dimîne
09:01 Berdana Şitilay cara 4'an hat taloqkirin
09:00 ROJEVA 9’Ê COTMEHA 2024’AN
08/10/2024
21:30 'Ji Abdullah Ocalan re azadî' di rojevê de ye
21:25 ‘Yê ku aştiyek bi rumet bîne Ocalan e’
16:38 Li Amedê seferberiya 13’ê Cotmehê: Ji bo azadiyê em biherikin Qada Stasyonê
16:35 Rûniştina girtî ya Meclisê dest pê kir
16:23 4’emîn atolyeya ‘rojnamegeriya krîzê’ ya DFG’ê dest pê dike
16:00 AKP’ê û MHP’ê bi paş ve gav avêt: Ji bo cînayetên zarokan dê komîsyon bê avakirin
15:37 ÎHD’ê bang li NY’ê kir: Qirkirinê bidin sekinandin
15:10 Hestiyên di gorê de aydê Cem Garîpoglû ne
15:04 Li Edeneyê amadekariyên 13’ê cotmehê: Nifteya aştiyê li Îmraliyê ye
14:59 Zindana Amedê ya navenda îşkenceyê bû tê hilweşandin
14:57 Hatîmogûllari ji Bahçelî re got: Em ê gavên tên avêtin bişopînin
14:13 Bertek nîşanî toza ku ji kargeha kilsê belav dibe dan
13:55 Xwendekaran li Wanê komkujiyên jinan protesto kirin
13:54 Di doza Ozgur Gundemê de daxwaza ceza
13:10 Danişîna ewil a ‘Biaxive tu ji ku yî?’ hat lidarxistin
12:43 Besê Hozat bersiv da Bahçelî: Keremke Îmrali li wir e!
12:39 Hatîmogûllari: Em ji bo muzakere û guftûgoyê amade ne
11:16 Li Mêrdînê bi ser malan de girtin: Gelek kes hatin binçavkirin
10:53 Tundiya zilam: Lêdan, gef û êrişa zayendî
10:26 Ji AYM’ê biryara ‘binpêkirina mafê jiyanê’
10:12 Li Manîsayê winda bû, li Ûşakê cenazeyê wê hate dîtin
10:05 Erdogan got ‘armanc Tirkiye ye’: Meclis bi rojeva Îsraîlê dicive
09:51 Birayên ji hêla polîsan ve hatin derbkirin: Me tenê destûra lêgerînê xwest
09:46 Doza ku faîlê wê polîs e 8 sal in tê dirêjkirin
09:39 Ayhan ê bi Ocalan re rêwîtî kiribû: Ji bo mirovan bû hêvî
09:11 Girti Aslan: Girtiyên pîr û nexweş di hucreyên yek kesî de tên ragirtin
09:11 Konca: Abdullah Ocalan yekem rêber e ku banga şoreşa jinê kiriye
09:10 Rojnamevan Balekanî: Hilbijartina li Kurdistana Federe wê bandorê li tevahiya herêmê bike
09:08 Banga ji bo ‘Mitînga Azadiyê’: Divê jin di refên pêş de cih bigirin
09:06 Bavê Rojîn Kabaîş: Bila îdiaya wesayîta spî bê lêkolînkirin
09:04 Hevalê wî yê qawîşê mirina Kuday dît lê dozgeriyê nedît!
09:02 Li Şirnexê amadekariyên ‘Mitînga Azadiyê’: Gelê Botanê dê bi herike Amedê
09:00 ROJEVA 8'Ê COTMEHA 2024'AN
07/10/2024
20:17 Jin di têkoşînê de bi israr in: Em ji bo edalet û azadiyê li her derî ne
19:16 Hunermend Helîmê Omerî û Azad Bedran hatin binçavkirin
19:00 Banga ji bo Mîtînga azadiyê: Divê Amed ji bo aştiyê misyona xwe bilîze
18:41 11 roj in tu agahî ji Kabaîşê nayê girtin
15:39 Di çalakiya ‘Deng bide azadiyê de’ ji bo girtiyên nexweş bang
15:22 Komxebeta Tenduristiyê ya Girtîgehan: Girtiyên hatin berdan serpêhatiyên xwe vegotin
14:48 DFG’ê bang kir ku ‘Pêşî li qetilkirina rojnamevanan bê girtin’
14:26 Xwendekaran qetilkirina jinan protesto kirin
14:25 Rêveberên DEM Partiyê yên hatibûn binçavkirin hatin berdan
14:04 Pitika bi navê Sila ku êrişa zayendî lê hatibû kirin jiyana xwe ji dest da
13:55 KESK dê li dijî polîtîkayên aboriyê yên hikumetê dakeve qadan
13:02 Massimo D’Alema: Clînton li min geriya, got ‘Ocalan bidin Tirkiyeyê’
12:34 Bernameya ‘mitînga azadiyê’ diyar bû
12:29 Li Îzmîrê êrişî jinekê hate kirin: Bi giranî birîndar bû
11:42 Temellî: Li Tirkiyeyê şer tê gurkirin
10:56 Xebata madenê ya li Pîrejmanê zirarê dide xwezayê
10:38 MKG: Em ê xwedî li rojnamevaniya kurdî derkevin
10:30 Li Korta Kasorê nerazîbûna li dijî madenê: Em axa xwe nadin we
09:01 Sê meh piştî girtina bavê xwe hat dinê: 32 sal in bêhiqûqiya li ser bavê min didome
09:01 Li Wanê dema firotina guhîjan e
09:01 Banga ji bo ‘Mitînga Azadiyê’: Divê bi sedhezaran kes ji bo çareseriyê li Amedê bin
09:00 Emekçî: Rehenda hiqûqî ya komployê ji demboriyê re dihêlin
09:00 ROJEVA 7'Ê COTMEHA 2024'AN
08:39 Xwebûn bi manşeta 'Komplo ne rojek e, pêvajoyek e' derket
06/10/2024
21:44 Hunermendan qetilkirina jinan şermezar kir
21:23 Can: 26 sal in li Îmraliyê sansûrek bêmînak heye
21:00 Îsraîlê êrişî Sûriyeyê kir
20:52 Li Îranî seferên balafiran hatin betalkirin
18:39 TJA: Divê em ji bo ewlehiya xwe werin cem hev
17:33 ‘DAIŞ ket yên xwedî lê derketin jî wê bikevin'
17:10 Li Korta Kasorê nerazîbûna dijî madenê: 60 gund bi tinekirina avê re rû bi rû mane
16:16 Li navçeyên Amedê seferberiya ji bo 'Mitînga Azadiyê'
15:26 Li Amedê bertek nîşanî kuştina jinan dan
15:07 Ji Bakirhan daxuyaniya Destûra Bingehîn: Em ji muzakereyê re jî ji têkoşînê re jî hene